Jan Roos: de NOS brengt de persvrijheid in gevaar met nieuw redactiesysteem 'iNOS', bronbescherming afgeschaft

Jan Roos luidt in zijn column van vandaag de noodklok over de journalistiek van publieke omroep NOS. Zij komen met een nieuw redactiesysteem, genaamd iNOS, waardoor bronbescherming - een journalistieke basisvoorwaarde - niet meer kan worden gegarandeerd, en ook "off the record"-opmerkingen worden voor iedereen zichtbaar. "Met iNOS is de persvrijheid in het geding," stelt Jan: "Big Brother is watching you, gewoon op het Mediapark."

Ik neem de politiek eigenlijk niet veel kwalijk. Politici slaan 's morgens de krant open en bepalen waarover ze die dag weer boos zijn. Of in het ergste geval geschokt. Het aantal Kamervragen over televisie-uitzendingen of krantenartikelen overstijgt in veelvoud de zelf ingebrachte onderwerpen. De media bepalen de agenda, ook op het Binnenhof. Dat zou tot daaraan toe zijn als onze mainstream media niet warem verworden tot een doodeng propaganda-apparaat, dat alleen maar de voor henzelf juiste onderwerpen op de juiste manier naar buiten brengt.

Zoals al eerder gezegd is het NOS Journaal niets meer dan een opvoedcursus hoe te denken over nieuwsfeiten, en niet de brenger van het nieuws. Maar heel af en toe glipt er zomaar iets tussendoor. Dan heeft een nieuwsrubriek een item waar niet iedereen aan het hoofd van BV Nederland blij mee is. Er zijn namelijk nog een paar echte journalisten in dienst van de NPO. Je moet ze met een vergrootglas zoeken, dat wel, want de meeste mensen die zich daar journalist noemen zijn niets meer dan typegeiten voor de overheid. Een soort telexmachines die, zonder overpeinzingen, politiek-correcte lariekoek produceren. Maar een paar mensen proberen nog wel eens kritisch te zijn ten aanzien van instanties waar je eigenlijk geen kritiek op mag hebben.

Hoe houden we die lui nou in de gaten, moeten de hoge heren op het Mediapark hebben gedacht. De oplossing heet iNOS, een publieke omroep breed “redactiesysteem”. In iNOS heeft iedereen, ik herhaal iedereen, toegang tot alles. Dus van het NOS Journaal met stroman Marcel Gelauff als “hoofdredacteur” tot aan de stagiaire van EenVandaag, iedereen kan overal in. Een anonieme bron bij één van de aangesloten programma's laat mij weten: "Het ruwe beeldmateriaal, montages, contactgegevens, informatie, achtergrondgegevens, worden via iNOS gedeeld met alle collega's, en er is een uitruil met NOS Journaal, Nieuwsuur, Studio Sport en regionale omroepen. Kortom: iedereen kan bij je materiaal en je journalistieke input. Basisregel van de journalistiek, bronbescherming, lijkt afgeschaft."

Het is dus niets meer dan een controlesysteem, dat indruist tegen alle vormen van privacy voor bronnen. En van anonieme bronnen staan dus ook de gegevens in de database, dus zijn ze verre van anoniem, want door Jan en alleman te bekijken.

Maar ook “off the record”-opmerkingen op ruwe montages zijn dus voor iedereen te zien en te gebruiken. Iets dat mensen in een bijzonder moeilijk pakket kan brengen als er dingen besproken worden die de uitzending niet mogen halen, maar dus wel voor honderden mensen toegankelijk zijn. Het gaat zelf zover dat medewerkers van nieuwsprogramma's geen gebruik meer maken van hun werkmail, omdat daar ook iets mee aan de hand lijkt te zijn. Zowel inkomende als uitgaande mail zou worden gecontroleerd, vertelt een andere bron mij. Zo kan het gebeuren dat een mail naar iemand waar geen aandacht aan gegeven dient te worden nooit aankomt. Ook hier lijkt er een controle te zijn ingebouwd. Bij een test werden drie mails verstuurd naar een “fout iemand”, en geen één kwam er in de inbox van de ontvanger terecht.

Met iNOS is de persvrijheid in het geding. Journalisten kunnen en durven bepaalde onderwerpen niet meer te behandelen. Bronnen weigeren medewerking vanwege mogelijke ontdekking van hun persoonsgegevens. Contact met niet-goedgekeurde mensen moet in donkere parkeergarages plaatsvinden of via privé-emailaccounts. De mainstream media is al angstaanjagend eenzijdig, maar zelfs binnen die groep worden mensen dus nu ook van bovenaf gecontroleerd. We kunnen dus ophouden met wijzen naar landen als China of Noord-Korea als het gaat om staatsjournalistiek of censuur. Big Brother is watching you, gewoon op het Mediapark.