Jan Kees de Jager als aanstaande kop van Jut?

Mooi fotootje hierboven van Jan Kees de Jager, als bedachtzaam kijkende bewindsman. Maar of onze minister van Financiën altijd zo bedachtzaam opereert, is de vraag. De ster van de jonge, politiek nog onervaren Jan Kees is gestegen sinds hij op een top van de G20 (of was het de G23) als vervanger van provinciegenoot Jan Peter Balkenende mocht optreden en als staatssecretaris op zwart geld mocht jagen. En nu wekt hij de ergernis van de Europese Commissie op vanwege zijn 'keiharde' taal in de Griekse schuldencrisis. Anders dan Jean-Claude Trichet, de door de wol geverfde president van de Europese Centrale Bank, heeft Jan Kees de Jager in een vraaggesprek de indruk gewekt de particuliere banken tot verplichte deelname te willen dwingen voor het overeind houden van de Grieken. Volgens veel financiële experts wordt het risico op een knal dan vele malen groter, omdat kredietbeoordelaars dat gelijkstellen aan een Grieks failliet.

De Jager speelt inderdaad met vuur. Misschien heeft de minister gelijk met zijn opstelling inzake de banken en worden de risico's door de Europese Bank (die zichzelf en Zuid-Europese banken uit de wind wil houden) om van hen een verplichte deelname te eisen overdreven. Maar door zich Duitser op te stellen dan de Duitsers zelf, maakt De Jager zich onnodig kwetsbaar. Misschien denkt hij in Nederland te kunnen scoren door zich als de hardste man van Europa op te stellen. Gerrit Zalm, in Italië 'il Duro' genaamd, deed dat ook (om uiteindelijk altijd goedlachs in te binden). Ik denk niet dat veel kiezers daar nu nog intrappen. Sterker, De Jager wekt verwachtingen die hij niet kan waarmaken en loopt straks het risico in eigen land te moeten uitleggen waarom hij alsnog door de pomp is gegaan. Zalm kon daar altijd mee wegkomen, maar dat waren andere (betere) tijden en we hadden toen nog de Zalmnorm. De Jager zal zeggen dat hij het uiterste heeft geprobeerd, en misschien is dat ook zo. Maar zijn bravoure is niet alleen in Nederland waargenomen, maar ook in Brussel. Ook in Europa draait het, zeker als het hard op hard gaat, om de beeldvorming, en daarin staat Nederland er niet best op. (Zie ook de ergernis van Poolse europarlementariërs over de laatdunkende manier waarop hier door bepaalde politici over Poolse immigranten wordt gesproken.)

Uiteraard zullen de EU-partners van Nederland wel doorhebben dat De Jager voor de nationale bühne speelt en dat de soep niet zo heet wordt gegeten als hij wordt opgediend. Dat Nederland zich in geldzaken als 'het schoothondje' van de Duitsers gedraagt (de Fransen spreken van 'les boches du Nord': de moffen van het Noorden) is ook niks nieuws. Maar diplomatiek verstandig is het niet. Oostenrijk, met een vergelijkbaar belang als Nederland in eurozaken, heeft in Europa leergeld betaald toen het vanwege de regeringsdeelname van de FPÖ op Frans-Belgisch initiatief in een isolement belandde en houdt zich gedeisd. In Nederland denken we dat het allemaal zo'n vaart niet zal lopen en van enige repercussies vanwege Wilders is nog geen sprake geweest. Toch is de toon waarop Nederlandse politici zich over Zuid-Europese landen uitlaten (knoflookstaten en all that) wel degelijk opgemerkt. Dat kun je in internationaal gezelschap al moeilijk over Griekenland zeggen, maar helemaal niet over grote landen als Italië en Spanje, en zeker niet over Frankrijk. Dat zijn landen van economisch en politiek gewicht, zoals ook België (dat nog een appeltje met de Noorderburen te schillen heeft vanwege Fortis) een belangrijk handelspartner is. Geen landen om geringschattend over te doen, te meer daar Nederland de eigen solide cijfers mede te danken heeft aan Rotterdam (een transferhaven van en naar Duitsland). Wij liften dus vooral op Duitsland mee en doen net alsof het onze eigen prestaties zijn. Daarbij is de voorzitter van de Europese Commissie een Portugees die zelf een veel te grote broek aan heeft en snel beledigd is. Reken dus op de nodige gekwetstheden. Ik heb niet het idee dat deze Europese setting op het Binnenhof helemaal naar waarde wordt geschat.

In de Griekse schuldencrisis gaat het om enorme, vaak tegengestelde belangen, niet alleen voor Duitsland en Nederland als nettobetalers, maar meer nog voor de zuidelijke landen die het water aan de lippen staat. Voor Zuid-Europa is het pure overlevingsstrijd en geen potje knokken voor de beeldvorming van Jan, Kees, of Geert. Tegen de economische reus Duitsland kunnen de Zuid-Europeanen niet veel uitrichten, daarvoor hebben zij de Duitse miljarden voor Griekenland (en indirect voor zichzelf) veel te hard nodig. Daarom ligt het voor de hand dat de Zuid-Europese frustraties en vernederingen, die nu al groot zijn en enorm veel groter zullen worden als het misgaat, zich vooral zullen richten tegen Nederland, dat kleine eigenwijze landje aan de Noordzee dat zich nog Duitser meende te moeten opstellen dan de Duitsers zelf.

Jan Kees de Jager loopt met zijn 'keiharde', maar in wezen boerse opstelling grote kans om kop van Jut te worden, niet alleen in eigen land, maar vooral in Europa. Dat Nederland de grote jongens niet ongestraft voor de voeten kan lopen, hebben we al in Srebrenica gezien. De belangen in de Europese schuldencrisis zijn voor alle partijen vele malen groter dan die paar duizend arme donders in Bosnië. Dan is het nog riskanter om jezelf zo in the picture te zetten.