Is slavernij vergelijkbaar met de Holocaust?

Gevoelige materie.

De regisseur van de film '12 years a slave', Steve McQueen (nee, niet de 'King of Cool'), claimt dat de slavernij vergelijkbaar is met de Holocaust. Natuurlijk heeft hij gelijk, want we kunnen praktisch alles met alles vergelijken. Maar dat lijkt niet zijn bedoeling; McQueen wil vooral parallellen trekken tussen deze gruwelijke episoden. En dat ligt heel gevoelig.

De Holocaust is een term die verwijst naar het summum van kwaad en lijden. Het is geen woord dat je gemakkelijk in een discussie gebruikt, nog altijd niet. Zelfs als de Godwins over en weer vliegen, wordt het bijna categorisch afgekeurd om de Holocaust als argument te gebruiken in een niet-wetenschappelijke discussie. Hoe erg de haat tegen Brussel ook kan zijn, hoe vaak er ook met 'EUSSR' wordt gesmeten, van de Holocaust blijven we af. Dat komt misschien wel doordat de Holocaust een aura van uniciteit heeft (hoewel daar ook heftig over gedebatteerd wordt). 

Maar dan over de eigenschappen - excuus voor het klinische woordgebruik, maar laten we het precies proberen te houden - van de Holocaust en de slavernij. Bij beide zijn miljoenen mensen omgekomen, en hoewel de schaal 'vergelijkbaar' is, moeten we een belangrijke vraag beantwoorden als we gelijkenissen tussen Holocaust en slavernij proberen te vatten. Deze vraag speelt namelijk een belangrijke rol in het debat over de Holocaust: was er sprake van de intentie om een vooropgezet plan tot massamoord te volbrengen? Ik wil die vraag niet beantwoorden, maar als we erover nadenken zouden we kunnen concluderen dat de slaven die uit Afrika naar de VS werden gebracht, daar niet kwamen om met voorbedachten rade vermoord te worden. Dat doet niets af aan de gruwelen, wel aan de suggestie van gelijkenis met de Holocaust.