IS propageert niet meer een echt kalifaat, maar een virtuele kalifaat: zonder land, maar overal
Voor mensen die denken dat nu het kalifaat van IS bijna zo goed als vernietigd is, moet nog een keer nadenken. Er is geen 'overwinning' behaald, maar het probleem is verschoven en misschien nog wel erger geworden. De propagandamachine van IS is nog steeds springlevend en propageert een soort 'online' kalifaat, waarbij extremisten over heel de wereld worden gepusht om aanslagen te plegen en zelf propaganda te maken. De moderne IS is misschien nog wel enger dan de analoge IS.
Bij gebrek aan nieuw, glorieus materiaal wordt veel oud materiaal hergebruikt. ,,Ze hebben een enorm archief aan beelden en video’s, die worden nu weer rondgepompt”, stelt Europol. Daar komt ‘user generated content’ bij: werk van IS-aanhangers die hun eigen producties online zetten. ‘Martelaren zonder bomgordel’, worden ze wel genoemd.
Maar ook zonder bomgordel kan propaganda dodelijk zijn. Al voor de val van het kalifaat richtte IS zich steeds meer met een andere boodschap op zijn volgelingen: kom niet meer hierheen, maar bestrijdt de vijand in je eigen land. Pleeg daar aanslagen en kun je geen bom maken, gebruik dan een mes of een auto. En het zijn die wapens die de afgelopen anderhalf jaar veelvuldig zijn gebruikt bij aanvallen in Europa. De laatste cijfers uit het Europol-rapport: 2017 zag een verdubbeling van jihadistische aanslagen in Europa, van 13 in 2016 naar 33 in 2017. ,,De voorbereiding en uitvoering van die aanslagen is veel simpeler van aard geworden.”
Zo kom je op een fameuze zin in de film 'V for Vendetta' waarin de 'vrijheidsterrorist' V zegt: ''ideas are bulletproof''. Daar ligt ook de kern van het probleem met IS. Het is een gedachtegoed, een idee, een visie. Zo lang die visie gepropageerd kan worden en wordt gebruikt, dan is er nog helemaal geen einde aan de strijd met IS. Het kan net zo goed ergens anders ontstaan.
Ik wil helemaal geen angstbeeld aanjagen, maar ik wil wel duidelijk maken dat een online kalifaat misschien nog wel gevaarlijker is dan een geografisch kalifaat. De individualisering en decentralisering van terrorisme verspreidt het risico en het terreur. Via digitale communicatie gaat alles veel sneller en gemakkelijker. Daarom ben ik niet minder huiverig geworden als het gaat om IS en moslimfundamentalistisch terrorisme.
