Is het tijd voor een democratische revolutie?

Na 1815 kregen we een dictatuur. Koning Willem I had de macht in handen. Nu klinkt dit niet erg positief. Het is veel aardiger (politiek-correct) om te zeggen dat we koninklijk bestuur hadden in die tijd (zie figuur 1 hierboven). In 1848 kon de macht van de koning worden gebroken en werd onder leiding van Thorbecke ons huidige partijstelsel ingevoerd. Gedurende ruim een eeuw daarna was Nederland een verzuilde maatschappij en daarbij paste dit partijstelsel goed. De meeste mensen voelden zich het meest een protestant, een katholiek, een arbeider of een welgestelde burger en wisten zich vertegenwoordigd door de politieke partij van hun zuil. Het parlement vertegenwoordigde in die tijd de mening van de zuilen in de juiste verhoudingen en dus van het volk.

Vanaf eind jaren zestig van de vorige eeuw kwam hier verandering in. De zuilen werden langzaam steeds minder belangrijk tot zij in de loop van de jaren ’90 van de vorige eeuw grotendeels waren verdwenen. De burger van de 21e eeuw is mondig en heeft over alle politieke onderwerpen duidelijk een mening, waarbij het samenstel van deze meningen niet meer samenvalt met die van een politieke partij, zoals in de zuilentijd. Een stem op een politieke partij is voor iedere burger dus een compromis met zichzelf, waarbij de politieke partij die zijn stem krijgt dus per definitie deze burger niet vertegenwoordigt op minstens een aantal politieke terreinen. Het meest duidelijk werd dit tijdens het referendum over de Europese Grondwet in 2005. Bij de verkiezingen had het item Europa een ondergeschikte rol gespeeld. De keuze van de kiezer werd dus bepaald door andere politieke kwesties. Het gevolg was, dat een twee derde Kamermeerderheid voorstander was van de Europese Grondwet, terwijl bijna twee derde deel van het volk tegenstander was. Deze situatie duurt tot op de dag van vandaag voort. Doordat de keuze bij verkiezingen over vele onderwerpen gaat, heeft de politieke elite nog steeds de vrijheid om in Europese zaken een beleid te voeren dat diametraal staat op de volkswil. Op het terrein van Europese politiek bevinden we ons dus in een partijdictatuur, die officieel nog steeds een vertegenwoordigende democratie wordt genoemd. Dit geldt voor elk politiek terrein dat tijdens de verkiezingen buiten de focus van het publiek ligt.

Van steeds meer kanten wordt nu gepleit voor referenda en meer kiezersinvloed. Het belangrijkste initiatief hiertoe in 2013/2014 is het Burgerforum EU, dat zich ervoor beijvert om voor bevoegdheidsoverdrachten aan Europa voortaan een bindend referendum verplicht te stellen. De vraag is hoe de huidige partijdictatuur kan worden omgezet in een directe democratie nu de politieke elite het initiatief van het Burgerforum EU voorlopig heeft afgeserveerd.

Hoe kansrijk is het volgende project?

Het gaat hier dus niet om een politieke partij in de traditionele zin. Deze “partij” heeft geen mening over onderwerpen. Deze partij streeft naar een systeemverandering, namelijk het volgen van de volkswil van een mondig volk en daarmee het introduceren van echte democratie in de 21e eeuw. Afhankelijk van het aantal te behalen zetels in de Tweede Kamer kan het volgende worden bereikt:

- Als de partij meer dan 50 procent van de stemmen haalt kan het politieke systeem worden veranderd.
- Als de partij minder dan 50 procent maar meer dan ongeveer 15 procent van de stemmen haalt, kan weliswaar het systeem niet worden veranderd, maar kunnen in de praktijk de meeste stemmingen in het voordeel van de volkswil worden omgebogen.
- Als de partij minder dan ongeveer 15 procent maar meer dan ongeveer 5 procent van de stemmen haalt, kunnen in de praktijk de meeste Grondwetsondermijnende voorstellen (overdracht van bevoegdheden naar Europa), die een twee-derde meerderheid nodig hebben, worden tegengehouden.
- Als de partij minder dan ongeveer 5 procent maar meer dan 0,7 procent van de stemmen haalt (1 zetel), dan wordt in elk geval vier jaar lang duidelijk wanneer het parlement tegen de volkswil in stemt. Dit kan een belangrijk politiek effect hebben.

Het Burgerforum-EU denkt momenteel na over een plan B. Is het bovenstaande wellicht een plan C om de doelstellingen van het Burgerforum EU (en meer) dichterbij te brengen? Als het lukt is het een democratische revolutie vergelijkbaar met die van Thorbecke in 1848!