Ik zeg doen!

Het optreden van Johan Derksen in de nieuwe commercial van de Nederlandse Energie Maatschappij heeft een aloude discussie weer nieuw leven ingeblazen: in hoeverre is het voor een Bekende Nederlander moreel geoorloofd om zichzelf te verkopen als wandelend uithangbord voor een product, dienst of merk.Ik heb daar geen oordeel over. Wat mij betreft moeten de Bekende Nederlanders dat zelf uitmaken. We weten allemaal dat het reclame is en ik vraag me af hoeveel kijkers hun aankoopbeslissing nemen uitsluitend op basis van de testimonial van de betreffende BN-er. Dit type commercials zorgt wel voor een bepaalde spraakmakendheid. In het gemiddelde reclameblok krijgt zo’n commercial veel meer attentiewaarde: Johan Derksen valt meer op dan de frisse oksels van Sanex.

In de discussie wordt er dus vanuit gegaan dat bekendheid een bepaalde autoriteit geeft. En met deze autoriteit moet je als BN-er verantwoordelijk omgaan: je hebt kennelijk een bijzondere positie ten opzichte van de andere Nederlanders. Een voorbeeldfunctie. Reclame maken is dan een stap te ver. Even terug naar Johan Derksen. Iedereen weet dat hij zijn bekendheid te danken heeft aan zijn kennis van voetbal en aan zijn balsturige persoonlijkheid. En velen weten ook dat hij een van de grote connaisseurs is op het gebied van americana, een genre in de popmuziek. Hij heeft nooit enige blijk gegeven van kennis van energieprijzen. En dat doet hij nu in een reclameblok, dat van te voren wordt aangekondigd: ‘dit is reclame, mensen! Doe ermee wat je wilt.’ Tja. Niets om je druk om te maken, lijkt me. Maar er zijn mensen die van mening zijn dat er kennelijk een bepaalde groep kijkers is die beschermd moet worden tegen de Derksens en de Bloemens van deze wereld: mensen die niet in staat worden geacht zelf een oordeel te vormen. En voor deze groep mensen nemen deze morele ‘hoeders’ ongevraagd stelling. Waardoor overigens de betreffende commercials weer extra attentiewaarde krijgen.

Het wereldbeeld dat aan deze stellingname ten grondslag ligt, kan niet anders dan feodaal en regentesk worden genoemd: wij weten wat goed is voor de medemens. Het veronderstelt dat de samenleving bestaat uit twee groepen: uit leiders en uit de mensen die leiding nodig hebben. Denken in dit soort tweedelingen heeft ons in het verleden heel veel ellende bezorgd.
Nu ligt de focus op een simpele, onschuldige commercial. In de aanloop naar de verkiezingen zullen we zien dat het schootsveld weer steeds meer verlegd zal worden naar politieke partijen.