Het kabinet 'Daadkracht Door Symboolpolitiek'

Het demissionaire kabinet Balkenende-Plus mag dan slechts op 26 zetels rusten, maar daadkrachtig is het wel. Kijk naar Camiel Eurlings, van wie iedereen denkt dat hij al uit Den Haag is verdwenen. Afgelopen weekend werden op zijn commando twee hoofdaders in het Nederlandse verkeersnet afgesloten en werd er op twintig plaatsen tegelijk aan de weg gewerkt om de fileproblematiek in versneld tempo te lijf te gaan. Ook heeft Eurlings ervoor gezorgd dat de A4 ten westen van Delft nu eindelijk gaat worden aangelegd. Dat kan omdat deze besluiten praktisch in stilte zijn doorgedrukt. Alle aandacht gaat uit naar een ander minderheidskabinet, een combinatie van VVD en CDA dat met gedoogsteun van de PVV nu eindelijk eens de 'I-vraagstukken' (immigratie, integratie, islam) gaat aanpakken.

Het kan dus wel, zo'n daadkrachtig minderheidskabinet (zie het demissionaire Balkenende-Plus), maar ik denk dat er van de ambities van 'DDS-1' geen steek terecht gaat komen. Meer dan 'Daadkracht Door Symboolpolitiek' wordt het niet, en symbolische daadkracht is wel het laatste waar dit land op zit te wachten. Neem de islam. Dat is duidelijk het thema dat het hart van Geert Wilders sterker doet tikken. De achterban van de PVV is veel minder geobsedeerd door de islam en heeft een veelheid van klachten die meer tegen de overheid en 'de politieke elite' zijn gericht. De buitenlanders en de islam zijn herkenbare punten van afkeer, maar politiek Den Haag kan het zich niet permitteren om officieel een 'anti-islambeleid' te voeren. De komst van de PVV als gedoogpartner zal leiden tot nog meer 'preventieve diplomatie' om aan de moslimwereld duidelijk te maken dat het niet zo is bedoeld als Wilders het voorstelt. Dat garandeert een Babylonische spraakverwarring.

Over wat 'integratie' is kun je lange discussies voeren, net als over dat andere 'I-vraagstuk': identiteit. Maar identiteiten laat zich alleen definiëren door zich ergens tegen af te zetten. (Wij zijn Nederlanders omdat wij geen Duitsers zijn etc.) Zeker is dat een overheid mensen niet van bovenaf en tegen hun wil via 'beleid' kan integreren. Integreren lukt alleen als immigranten daartoe zelf de bereidheid hebben en bij velen is dat nu net het probleem. Verplichte integratie is onzin, nog afgezien van de vraag of 'integratie' altijd een oplossing is. Chinezen zijn helemaal niet geïntegreerd, maar leven in hun eigen niche zonder veel overlast te geven. Dat laatste is veel belangrijker dan het eerste.

Dan de immigratie, of beter het beperken daarvan. Dat staat of valt met een effectief uitzettingsbeleid. Maar de ervaring van dertig jaar uitzettingsbeleid laat zien dat dit geen sinecure is. Heel vaak worden net 'de fouten' (dwz: de sympathieken) uitgezet. Ik herinner mij nog de commotie over een Turkse kleermaker voor wie tien jaar geleden een hele Amsterdamse volksbuurt zich sterk maakte toen hij naar zijn thuisbasis werd teruggestuurd. Ook de 'kwestie-Ayaan' waarin Rita Verdonk zich verslikte, draaide om haar status: was ze nu wel op eerlijke wijze het land ingekomen, of niet? Uitzetvraagstukken worden heel snel symboolpolitiek. Ook 'DDS-1' zal daaraan niet ontkomen, want natuurlijk moeten er 'voorbeelden worden gesteld' en moet het kabinet aan de buitenwacht duidelijk maken 'dat er geen zoete broodjes meer worden gebakken'. Die symbolische flinkheid is bij voorbaat een achilleshiel waarop de linkse oppositie, geholpen door bevriende media, vrij kan schieten. Hoe meer van dit soort symboolpolitiek, hoe minder ervan terecht komt.

Naar mijn idee zijn de 'I-vraagstukken' alleen maar beheersbaar te maken (niet: op te lossen) als daarover een nationale consensus wordt bereikt. Wie daarover gaat polariseren, door triomfantelijk een beleid af te kondigen waarbij rechts z'n vinger kan aflikken, roept bij voorbaat de linkse hindermacht op die je juist mee moet krijgen. Zonder actieve medewerking van de grote steden, waar links aan de macht is en de 'I-vraagstukken' zich concentreren, kan rechts elke 'daadkracht' vergeten. Dat wordt een loopgravenoorlog waarbij de krachten van de status-quo in het voordeel zijn. Daarbij vergeet 'rechts' dat de ideologische strijd in de tijd van Frits Bolkestein allang is gewonnen. Alleen de verzilvering van dat 'gelijk' wil nog niet vlotten. Daarvoor moet links 'om', maar de huidige druktemakers van de PVV doen er alles aan om de linkse vooroordelen die over rechts bestaan te bevestigen. Zo krijgt links door het bekrompen en lawaaiige triomfalisme van rechts (lees alle reageerders in de blogosfeer) vanzelf weer een missie.

Natuurlijk is ook de PvdA dom bezig geweest, vooral door tijdens de formatie een 'brede' middencoalitie van VVD, PvdA en CDA als onwenselijk voor te stellen. Er zijn altijd vele goede overwegingen aan te voeren waarom de PvdA niet moet regeren. Maar Job Cohen bood ook rechts een kans die rechts niet heeft willen grijpen. Wie serieus iets wil doen aan de 'I-vraagstukken' kan niet zonder medewerking van de PvdA (die zelf ook een groot belang heeft om bij de eigen achterban niet alleen als partij van de allochtonen bekend te staan). Job Cohen profileerde zich niet alleen als een softie die de boel bij mekaar wilde houden (waar op zichzelf trouwens niks op tegen is), maar ook als de architect van de aangescherpte vreemdelingenwet die hij als staatssecretaris zelf had ingediend. VVD en CDA hadden de PvdA daarop kunnen aanspreken en de PvdA tot een door de meerderheid van de kiezers gewenste centrum-rechtse koerswending moeten verleiden. Dat had tot een doorbraak in de politiek kunnen leiden, waarbij de polder discreet en geruisloos naar rechts had kunnen buigen. Want rechtse politiek kan alleen slagen als zij zonder commotie en juridisch waterdicht wordt uitgevoerd. Maar door voor 'DDS-1' te gaan, 'Daadkracht Door Symboolpolitiek', is de kans groot dat alle partijen weer in hun eigen gelijk terugvallen en dat de 'I-vraagstukken' een nog veel splijtender uitwerking op de Nederlandse samenleving gaan krijgen dan zij nu al hebben. Ik sluit niet uit dan dan ook de ideologische winst die onder Bolkestein is geboekt (en in 2000 werd bevestigd door het multiculturele drama van Paul Scheffer) verloren gaat.