Halbe Zijlstra: van voorstander van Realpolitik tot eurofiele moraalridder
"Alle landen buiten Europa zijn in eerste instantie bezig met het verdedigen van hun eigen belangen. Het is tijd dat wij hetzelfde doen."
Dat schreef Zijlstra in 2015 in Liberaal Reveil, het tijdschrift van de Teldersstichting van de VVD. Later in dat jaar sprak Zijlstra met het Dagblad van het Noorden. Daarin vertelde hij vol trots over Realpolitik, het beleid van Otto von Bismarck, de grondlegger van het verenigde Duitsland. De was puur en alleen pragmatisch bezig; alleen pragmatische overwegingen kleurden zijn beleid. Het gevolg: hij slaagde erin de Duitse staatjes te verenigen in één groot keizerrijk, waardoor Duitsland onmiddellijk het machtigste land op het Europese vaste land werd.
Die bewondering van Zijlstra voor Realpolitik is één van de redenen dat hij de afgelopen jaren gesteund werd door de conservatieve vleugel van de VVD... en waardoor hij minister van Buitenlandse Zaken kon worden. Helaas is hij tegenwoordig opeens een eurofiele moraalridder. Qua uitspraken dan.
Zoals het Historisch Nieuwsblad uitlegt roept hij nu dit soort dingen in interviews:
"Als je het huidige tijdsgewricht spiegelt met een eeuw geleden zie je wel dat er een zorgwekkend aantal overeenkomsten is."
En:
"Landen denken steeds meer aan het eigenbelang. Ik wil die spiraal doorbreken, want het is de grootste bedreiging die er is."
Dat is nogal een ommezwaai. Van pragmaticus tot idealistische moraalridder. Niet veel mensen maken die overstap. Zijlstra wel.
Of toch niet? Want zoals het Historisch Nieuwsblad uitlegt is dit moralistische gezever van Zijlstra als puntje bij paaltje komt realistisch tot op het bot; hij zegt dit soort dingen niet omdat hij ze echt gelooft, maar omdat hij bang is dat Amerika haar handen terugtrekt van Europa, waardoor die laatste alleen komt te staan.
Het ‘eigenbelang’ van 2015 is nu in gevaar omdat in het trumpiaanse tijdperk de Amerikaanse hulp op de helling staat. Daarom is een Europees belang in Zijlstra’s wereldbeeld een Nederlands, en dus een ‘eigen’ belang. Zijlstra’s zorg betreft dan ook geen algemene zorg over de toestand van de wereld, maar gaat over de VS als beschermer van Nederland. ‘Na de Tweede Wereldoorlog is Amerika nog nooit zo isolationistisch geweest. Uiteindelijk ondergraaft dat de Amerikaanse positie in de wereld. Dat is een probleem voor ons als bondgenoot.’
Laten we hopen dat dit inderdaad zijn beweegreden is. Als dat zo is kunnen we het hem namelijk nog wel vergeven. Aan de andere kant, als hij opeens echt een eurofiele idealist is (of dat masker opzet om Rutte tevreden te houden) dan hebben we natuurlijk wel degelijk een probleem. Want zeker in buitenlands beleid maakt idealisme meer kapot dan je lief is.
