Guy Verhofstadt, laatste der federalisten

Gisteravond was oud-premier van België en Europarlementariër Guy Verhofstadt alweer de laatste Zomergast van dit seizoen. Buiten het feit dat Verhofstadt een zeer belezen man en vlotte prater is, houdt hij er een aantal eigenaardige (politieke) ideeën op na. Zo is de man een van de laatst overgebleven Europese federalisten.Dat is voor een Belg overigens op zich niet eens zo vreemd, het land is intern immers nog verdeelder dan de EU-lidstaten.

Verhofstadt en andere federalisten verwijzen doorgaans als voorbeeld naar de situatie in de VS van voor de federale grondwet. De staten vormden destijds (eind 18e eeuw) een confederatie en hielden allen vast aan hun soevereiniteit. Zij leefden als aparte naties naast elkaar. Nadat na de Amerikaanse Revolutie de economische situatie steeds meer verslechterde, groeide het besef dat een vernieuwde staatsvorm noodzakelijk was. Daarover werd uiteindelijk in 1787 vier maanden lang vergaderd gedurende de zogenaamde Philadelphia Convention, met als resultaat een van de beste constituties die er ooit is geweest. Waarom zou dat dan niet kunnen in Europa?

Ten eerste zijn Europese landen al honderden jaren gewend aan hun eigen nationale soevereiniteit en hechten daar veel waarde aan. Dit simplistisch afdoen als goedkoop nationalisme miskent het belang dat de landen en hun burgers eraan hechten.

Ten tweede deelden de Amerikaanse staten een gezamenlijke cultuur. Natuurlijk waren er wel degelijk verschillen tussen het Noorden en Zuiden, maar de gedeelde hang naar vrijheid - tegenwoordig als typisch Amerikaans aangemerkt - verbond hen. Een dergelijke gemene deler ontbreekt er tussen de Europese volkeren. Wat Eurofielen u en mij dan ook nog zo graag willen doen geloven, een Nederlander heeft cultureel net zoveel gemeen met een Griek als met een Koreaan. De Europeaan bestaat simpelweg niet.

Ten derde is er dan nog het feit dat met name de Noord-Europese lidstaten hun burgers (zeer) uitgebreide verzorgingsarrangementen bieden, dit in tegenstelling tot bijvoorbeeld hun Oost en Zuid-Europese mede-lidstaten. Het is misschien overbodig om te vermelden, maar de idee van de verzorgingsstaat was er niet in de 18e eeuwse VS. Een Verenigde Staten van Europa zou of harmonisering van die arrangementen betekenen of een vlucht uit staten waar die arrangementen niet worden aangeboden naar staten waar zij wel worden aangeboden. Beide scenario's zijn onwenselijk.

En zo zijn er nog wel meer redenen waarom een Verenigde Staten van Europa een groot fiasco zou worden. Gelukkig zien velen dit tegenwoordig in; nu Guy Verhofstadt nog.