Gerda Nijsen: 'Wie rijk is krijgt lekkers, wie arm is de roe'
Oh, kom toch eens kijken,
Waar vul ik mijn zakken mee,
Maandelijks vele miljarden,
Van die goede ECB.
Mario Draghi speelt al bijna twee jaar voor Sinterklaas. En net als de echte Sinterklaas maakt hij onderscheid tussen de arme en de rijke kindertjes; niet zo zeer tussen stoute en de brave kindertjes. Als je het al goed hebt krijg je nog meer. En als je niet zoveel hebt krijg je misschien wel helemaal niets.
Elke maand wordt door de ECB zo’n slordige 80 miljard euro gecreëerd. Met deze euro’s worden staats- en bedrijfsobligaties van banken, verzekeraars en institutionele beleggers gekocht. Het idee is dat deze op hun beurt het vrijgekomen geld gaan investeren in de markt, zodat er werk en banen gecreëerd kunnen worden. Uit het onderzoek van Maarten Schinkel wat hij samen met VPROtegenlicht recentelijk heeft gedaan blijkt echter dat de plank grandioos wordt misgeslagen [zie uitzending Geldscheppers].
De burgers wordt vooralsnog voorgehouden dat de economische crisis voorbij is. Als de man/vrouw in de straat echter wordt gevraagd wat hij/zij daar van merkt blijkt het resultaat bedroevend. De haringboer, die al jaren spaart voor een appeltje voor de dorst, zegt zelfs dat hij zich genaaid voelt. En gelijk heeft ie. Tegen de tijd dat hij zijn centjes wil gaan gebruiken zullen ze waarschijnlijk nog maar een fractie van de waarde behouden hebben. De werkloosheid in Europa daalt maar mondjesmaat. Kortom, de gewone burger merkt niets tot nauwelijks iets van deze groeiende economie.
Wat groeit er dan wel? Joop van de Groep, vermogensbeheerder, licht toe dat 90% van het gecreëerde geld in de financiële sector blijft hangen. Het geld wordt niet gebruikt om de economie te stimuleren maar om het eigen bezit te vergroten. En masse wordt het nieuw verkregen geld gebruikt om aandelen te kopen. Doordat de vraag naar waardepapieren toeneemt worden zij meer waard, waardoor beleggers en bedrijven hun vermogen explosief zien groeien.
Op deze manier wordt de situatie die in 2008 tot de crisis heeft geleid – namelijk de toenemende polarisatie van het vermogensbezit – weer hersteld en verstevigd. Econome Ann Pettifor, die in 2007 al waarschuwde voor de op handen zijnde crisis, voorspelt dat op het moment dat de ECB stopt met het creëren van deze miljarden, er opnieuw een crisis zal ontstaan. De luchtbel waarop het vermogen van beleggers en bedrijven is gebaseerd zal knappen en de burgers zullen hier wederom de prijs voor moeten betalen.
Intussen is door de rigoureus doorgevoerde bezuinigingen de binnenlandse markt kapot gemaakt. Door het wegnemen van de koopkracht en de bestedingsruimte van de mensen zijn vele kleinere bedrijven en ondernemingen failliet gegaan. Ann Pettifor voorspelt dan ook het einde van de beschaving zoals we die nu kennen wanneer de luchtbel barst.
Peter Praet, tweede man achter Mario Draghi van de ECB erkent dat er nadelige bijwerkingen zijn van het huidige beleid met het oog op de verdeling van inkomen en vermogen. Het zijn volgens hem echter de overheden, die de verantwoordelijkheid moeten nemen om er voor te zorgen dat de gecreëerde middelen eerlijker worden verdeeld, en er voor moeten zorgen dat deze niet slechts toevallen aan de mensen en instituten die de problemen veroorzaken.
De overheid neemt echter geen verantwoordelijkheid en stelt geen invloed te kunnen uitoefenen op het beleid van de ECB, en in het kielzog daarvan de nationale banken. Met de huidige problemen van onze samenleving, met de enorme immigratie van berooide mensen die een beroep doen op de schaarse middelen, zou je denken dat er betere bestedingen te vinden zouden zijn. Bijvoorbeeld het bouwen van betaalbare woningen, het investeren in [de toegankelijkheid van] de gezondheidszorg en het onderwijs, waarmee niet alleen een enorme impuls gegeven kan worden aan de binnenlandse economie en waarmee de werkloosheid daadwerkelijk kan worden aangepakt, maar ook het gevoel van welbevinden een boost krijgt.
In plaats van het investeren in voorzieningen waar de samenleving behoefte aan heeft wordt er momenteel alleen maar bezuinigd. Bezuinigingen die, in het licht van de miljardencreatie, toch een wat bittere smaak oproepen. Zoals Maarten Schinkel voorrekende kan met de gecreëerde middelen elke maand Amsterdam gebouwd worden. In plaats daarvan wordt de financiële elite gefêteerd en gekoesterd. En dat alleen maar gebaseerd op het vertrouwen dat deze elite vanzelf voor verdere impulsen gaat zorgen. Blijkbaar heeft deze elite geen behoefte aan perverse impulsen om aan het werk te gaan zoals wel van de bijstandsgerechtigde wordt verwacht. En ondanks dat door Joris Luyendijk in zijn boek Dat kan niet waar zijn op overtuigende wijze uiteengezet is dat deze elite niet voor de oplossing gaat zorgen.
We hebben behoefte aan nieuwe denkers. Economen die in staat zijn oplossingen te vinden buiten de bestaande kaders en buiten de status quo. Leiders die zich verbonden weten met de samenleving en het algemeen belang. Die het lef hebben tegen heilige huisjes aan te schoppen en waarlijk te staan voor de normen en waarden die we zo hoog in het vaandel zeggen te hebben staan: democratie, gelijkheid, rechtvaardigheid, menselijkheid. Geen Trump, geen Le Pen, geen Wilders die slechts machtsblokken willen verschuiven, maar waarlijk verlichte geesten die ons terug kunnen leiden naar saamhorigheid, verbondenheid, en ja, geluk.
Oh, kom toch eens kijken
Wat ik in mijn landje vind
Een fijn huis om in te wonen,
Een goede opleiding voor mijn kind
En als het nodig is, mag ik bij de dokter komen,
Dank u Goede Sint.
Gerda Nijsen is freelance journalist.
