Engelse toestanden in Nederland. Een kwestie van tijd?

Sinds een aantal dagen gaat het helemaal mis in Engeland. Onder het mom van sociaal-economische spanningen worden de rellen daar door menigeen geduid als een strijd van het proletariaat tegen de neoliberale middleclass. Door bezuinigingen zou er bijvoorbeeld in Tottenham geen jeugdcentrum meer open zijn en, tja, dan kun je op dit soort taferelen wachten, heet het dan. Natuurlijk je reinste quatsch - ook kleine Pakistaanse en Turkse winkels zijn immers doelwit van de vandalen -, maar ach, het bekt zo lekker, he.

De vraag de zich bij het zien van de beelden van deze Engelse rellen steeds bij mij opdringt, is of dit soort taferelen zich ook in Nederland zouden kunnen afspelen. Is ons laagje beschaving nou echt zoveel dikker dan dat van de Engelsen?

Daarbij gaan mijn gedachten direct terug naar de rellen in Slotervaart uit 2007 en de rellen in Culemborg uit 2010. Natuurlijk staan deze gebeurtenissen in schil contrast met de algehele anarchie die er op dit moment in sommige delen van Engeland heerst, maar toch lijkt ook hier in Nederland de natuurtoestand dichterbij dan vaak wordt gedacht.

Neem bijvoorbeeld het schokkende verslag dat vandaag verscheen over de situatie in Helmond (waar Joost eerder vandaag al dit stuk over schreef). Gratis dagblad De Pers stuurde oorlogsverslaggever Arnold Karskens naar de Noord-Branbantse stad, en hij tekende een schokkend verhaal op dat niet zal misstaan tussen zijn overige werk.

Karskens schetst een beeld van een stad die wordt geterroriseerd door een groep Marokkaanse jongens/mannen in de leeftijd van 12 tot en met 25 jaar. Seksuele intimidatie van kleine kinderen (meisjes van 9 en 10 jaar oud!), intimidatie van buurtbewoners en wanneer daarover wordt geklaagd bij de politie wordt er op hardhandige wijze verhaal gehaald. Als gevolg daarvan durven veel mensen de deur niet meer uit; één is er zelfs verhuisd. Ook is de waarde van de huizen met zo'n 20.000 tot 30.000 euro gedaald, waardoor verhuizen op zijn zachtst gezegd lastig is.

Wie denkt dat het hier om een achterstandsbuurt a la de Bijlmer of zo gaat, heeft het echter mis. 'Zand op het trottoir verraadt recente verbouwingen, dus niks geen sloppenbuurt', schrijft Karskens. Als klap op de vuurpijl zijn de maatregelen van de gemeente een 'lachertje' en lijkt de politie te bang om in te grijpen. De bewoners zijn dan ook ten einde raad. Een van hen zegt: 'Als er nu nog een keer wat ernstigs gebeurt dan kun je iets verwachten als in Culemborg'; een ander: '[A]ls het nog een maal gebeurt, gebruik ik geweld.' Het lijkt hen zelfs wel wat om tezamen met Molukkers, Antillianen en de harde kern van PSV een knokploeg op te richten.

Al met al lijken rellen in Helmond dichterbij dan we zouden willen. Zorgelijk is dat het hier duidelijk om spanningen langs etnische lijnen lijkt te gaan, waardoor het Engelse smoesje van sociaal-economische spanningen bij voorbaat niet opgaat. Daarbij is het nog eens de vraag in hoeverre deze mate van spanning zich beperkt tot Helmond, en bovendien hoe stevig het laagje beschaving is dat over de rest van Nederland heenligt. 

Is het respect voor eigendom en gezag voldoende geïnternaliseerd onder de inwoners van Nederland om eventuele rellen in Helmond niet a la Engeland als een lopend vuurtje over het land te doen laten versprijden? En zo niet, is de overheid bij machte om rellen vroegtijdig de kop in te drukken? Helmond zou zo bezien wel eens de echte test voor rechtsstaat Nederland kunnen worden.