Het eindspel is in volle gang. Gisteren kwamen Merkel en Sarkozy op de proppen met een 'economische regering' voor de eurozone. Machteloos gebaar of slimme zet?
Merkozy
Commentatoren en beurzen reageerden niet enthousiast op dit initiatief. Als die economische regering ooit doorgaat, dan zal het nog wel even duren voor het zover is. Maar Sarkozy schoof niettemin - in de beste Franse traditie - meteen al een uitermate Fransgezinde kandidaat naar voren in de persoon van de Belg Van Rompuy, om die economische regering te gaan leiden.
In de
verklaring van de beide leiders na afloop van hun overleg kwamen ook de Eurobonds ter sprake:
We denken daar hetzelfde over [...] 'Euro-obligaties komen aan het einde van het Europese integratieproces, niet aan het begin.
Aldus Sarkozy. Geen categorische afwijzing dus, maar nu even niet, zo lijkt de boodschap. Eurobonds zijn een middel om de transferunie - de permanente geldstroom van 'Noord' naar 'Zuid' - te realiseren. Het is algemeen bekend dat de Franse president een voorstander is van Eurobonds, zeker nu zijn land meer en meer dreigt op te schuiven naar het kamp van de zwakke landen in de eurozone. De geciteerde uitspraak reflecteert dan ook vooral de worsteling van Merkel met de optie van de Eurobonds.
Die Eurobonds gaan Duitsland namelijk bakken met geld kosten. 47 miljard per jaar meer rente op de eigen staatsschuld,
zo is becijferd. Bovendien staat Duitsland dan mede garant voor de schuld van de zwakke broeders in de eurozone. En dat is des te erger omdat die Eurobonds geen prikkel opleveren voor de probleemlanden om orde op zaken te stellen. Integendeel, zij maken het goedkoper voor die landen om boven hun stand te leven. Wellicht ten overvloede: om dezelfde redenen gaan die Eurobonds ook Nederland bakken met geld kosten.
Geen wonder dat die
Eurobonds in Duitsland zeer omstreden zijn. Maar binnen de CDU van Merkel zijn Eurobonds niet langer taboe. Men ziet het als een middel om de speculanten de wind uit de zeilen te nemen en rust te brengen op de obligatiemarkten. Kost een paar centen, maar dan heb je ook wat. Zusterpartij CSU daarentegen, gaat hierin niet mee. En de liberale coalitiepartner FDP is mordicus tegen en dreigt zelfs de regering hierover te laten vallen. Mark, lees je mee?
Het zou me niets verbazen als Merkel die economische regering in de eurozone gaat gebruiken om binnenslands het pad naar Eurobonds te effenen. Immers dat gremium kan - zo is de bedoeling - landen die zich niet aan de begrotingsregels houden straffen met sancties, al valt te betwijfelen of zulke sancties zullen werken. Merkel moet hebben gedacht: "Eerst die sancties regelen, dan krijg ik daarna die Eurobonds er ook wel door". Zo bezien kan die bizarre vertoning gisteren worden uitgelegd als een slimme zet van de bondskanselier. Of die opzet ook zal slagen is weer een ander verhaal, want dat het spel bij onze oosterburen hard gespeeld gaat worden staat vast.
Eindspel
Het topoverleg tussen Merkel en Sarkozy gisteren, past in het eindspel over de euro, dat nu onmiskenbaar gaande is. In een gisteren gepubliceerde
column geeft
Mohamed El-Erian, CEO van beleggingsfonds PIMCO, en gezaghebbend publicist, zijn visie op het eindspel om de euro. Het zal allemaal snel gaan, heel snel:
That endgame will play out in weeks and months, not quarters and years.
El-Erian ziet drie verschillende scenarios voor de afloop:
he first alternative is a disorderly breakup of the eurozone. Only chaos-lovers wish for such an outcome, but it is possible if core governments continue to hesitate in engaging their balance sheets; if peripheral governments abandon their fiscal-reform efforts; and/or if societies can no longer tolerate economic stagnation, high and rising unemployment, and budget austerity.
The second is the one preferred by political scientists and European visionaries: greater fiscal union among the 17 eurozone members, or, in blunt terms, German willingness to do for the eurozone what it did for eastern Germany namely, write large checks for years to come [dus de transferunie, HR]. In return, Germany would insist on economic-governance reforms that force other eurozone members to surrender some of their national fiscal prerogatives.
The third alternative is the one embraced by several economists. It involves creating a smaller and more economically coherent eurozone, which would consist of core and near-core countries within a tighter fiscal union and more credible defenses against contagion. In the process, 2-3 peripheral economies would take a sabbatical from the euro, underwriting immediate economic uncertainty with access to a much wider range of instruments to deal with their debt overhangs and lack of competitiveness.
Samengevat: er zijn drie mogelijkheden: (1) eurozone valt uiteen, (2) transferunie, (3) rotte appels uit de mand. Maar welke van de drie het gaat worden valt, aldus nog steeds Mohamed El-Erian, op voorhand niet te zeggen. Het is uiteindelijk vooral de uitkomst van een politiek proces, binnen en tussen de landen van de eurozone:
Although the endgame is close, it is impossible to predict which alternative will prevail.
We gaan het allemaal meemaken.
