Een pleidooi voor onderwijsvouchers

Afgelopen week kwam het vouchersysteem weer eens ter sprake. Er ligt namelijk een belangrijk rapport op tafel dat binnenkort zal worden overhandigd aan Minister Bussemaker, waarin wordt gepleit voor een vouchersysteem voor volwassenenonderwijs. Op dit moment hebben veel volwassenen moeite met het volgen van een studie omdat het onderwijs gefaseerd wordt gegeven. Het plan biedt een alternatief waardoor het aantrekkelijker zou worden om een deeltijdstudie te volgen. Dit is hard nodig, omdat Nederland begint achter te lopen op andere landen wat betreft volwassenenonderwijs. Binnen tien jaar zal immers het volume deeltijdstudenten zijn afgenomen van ruim 19.000 in 2001 naar 9800 in 2011. Echter, het invoeren van het vouchersysteem voor alleen deeltijdonderwijs doet tekort aan het enorme potentieel van het vouchersysteem.

In de geschiedenis van de Nederlandse politiek zijn er al verschillende partijen geweest die voorstander waren van het vouchersysteem. Het vouchersysteem werd in 1995 door de PvdA voorgesteld. Natuurlijk pleitte de PvdA, zoals het een socialistische partij betaamt, voor een vouchersysteem met volledige financiering vanuit het Rijk. Maar zelfs met volledige financiering is het vouchersysteem een vooruitgang op het huidige systeem en zou elke liberaal hier voor moeten pleiten. In de gedaante van Mark Rutte (VVD) is dat ook al gedeeltelijk gedaan - de man is een groot voorstander van het vouchersysteem. En nu stelt ook Alexander Rinnooy Kan (D66) dat het vouchersysteem het onderwijs klantgerichter kan maken.

Kortom, zowel bij rechts als links kan er dus in principe draagvlak worden gecreëerd om een vouchersysteem in te voeren. Een voordeel is immers dat de financiering een onafhankelijke variabele is. De overheid kan het vouchersysteem opzetten en de financiering eenvoudig wijzigen afhankelijk van wat de kiezer wil. De financiering is ook de enige rol van de overheid binnen het onderwijs in het vouchersysteem.

1. Studiepunten zijn vrij inwisselbaar tussen onderwijsinstellingen. Het vouchersysteem maakt het voor de student mogelijk om onderwijsmodules te volgen bij verschillende onderwijsinstellingen. Dit vergroot de concurrentie in het onderwijs op microniveau. Uit onderzoek blijkt duidelijk dat keuzevrijheid en concurrentie in het onderwijs voor beter onderwijs zorgen.

2. Kosten neerleggen bij de begunstigde. Iemand die studeert heeft later kans op een betere baan en het is niet meer dan eerlijk dat de begunstigde zelf verantwoordelijk is voor de kosten van het onderwijs. Dit is tevens een sterke prikkel om een verstandige en juiste keuze te maken met betrekking tot het onderwijs dat je wilt volgen. Natuurlijk kan de financiering ook zo blijven zoals het nu is, maar dat is aan de kiezer.

3. Meer motivatie. Uit onderzoek blijkt duidelijk dat het vouchersysteem de leergierigheid van de student verbetert en meer gemotiveerde studenten aflevert.

4. Niet betalen voor diploma’s maar voor kwaliteit. Op dit moment worden onderwijsinstellingen vooral gefinancierd voor het aantal diploma’s dat zij afleveren. Dit zorgt voor een sterke prikkel om zoveel mogelijk studenten te laten afstuderen. Het verlaagt de waarde van het diploma zeer sterk.

5. Vouchers ook voor studenten die naar niet erkende instellingen gaan. Op dit moment vindt financiering enkel plaats wanneer een instelling erkend is door de overheid. Dit betekent dat de bureaucraten en onderwijskundigen van de overheid meer te zeggen hebben over het onderwijs dan de studenten, docenten en ouders. Het vouchersysteem geeft de student volledige inspraak doordat hij met zijn voeten kan stemmen.

6. Vrije marktconcurrentie in het onderwijs. Studenten kunnen met hun voeten stemmen, hierdoor zal er concurrentie zijn tussen de onderwijsinstellingen. Concurrentie is een essentiële situationele variabele in het verbeteren van kwaliteit en het promoten van innovatie.

Met andere woorden: er zitten alleen maar voordelen aan een vouchersysteem. Van links tot rechts; de Nederlandse politiek zou er verstandig aan doen dit zo snel mogelijk in te voeren.