Een paar welgemeende adviezen voor de PvdA

In de jaren zeventig was het nog bon ton om links te zijn. Rechtse mensen waren kakkers. Nu was ik zelf op school ook een kakker, maar in 1978 besloot ik het roer om te gooien. Waarschijnlijk had dat naast idealisme ook te maken met mijn vriendenkring, stamkroeg en aantrekkelijke dames, die in die tijd nog overwegend links waren. Een die-hard socialist of communist ben ik nooit geweest. Meer een progressief-anarchistisch tiepje. Individuele vrijheid bleef de hoeksteen van mijn bestaan.

Zo rond 1982 besloot ik dat het genoeg was geweest, want al die collectieve idealen leidden nergens toe, je werd er maar depressief van. Ik ging naar de kapper, trok een wat netter overhemd aan en stemde voor het eerst op de VVD. Dat zullen wel de verkiezingen van 1982 zijn geweest, waarbij de VVD met Ed 'raket' Nijpels het toenmalige record van 36 zetels haalde. Daarna heb ik zo’n beetje mijn hele leven liberaal gestemd (meestal VVD en soms D66). De laatste twee jaar stem ik eurokritisch.

Een PvdA’er ben ik dus nooit geweest, maar ik zat wel een beetje in die hoek. Nu is de PvdA al heel wat keren door de ideologische gehaktmolen gehaald. Van de ouderwets-degelijke jaren vijftig sociaal-democratie van vadertje Drees, naar het hitserige socialisme van de Nieuw Linksers in de jaren zeventig, die erfvermogens boven de ton met 99% wilden belasten. Piketty zou ervan smullen! Vanaf de jaren negentig was het de tijd van de zakelijke hervormingen van Wim Kok en later Wouter Bos. Sinds een paar jaar horen we het "linksom uit de crisis" van de huidige partijvoorzitter Spekman. Een ideaal dat hij eerst wilde uitdragen met de pragmatische bestuurder Job Cohen, die door Spekman als "sociaal-democraat in hart en nieren" in de markt werd gezet. Toen dat niet werkte, mocht Samsom het proberen, maar die viel al snel terug op zijn "moeilijke, maar eerlijke verhaal".

Ondertussen had Spekman bedacht om de grijze muis en über-bureaucraat Ad Melkert, die toch maar werkloos rondliep sinds 2011, te vragen voorzitter te worden van een commissie die Spekmans idee van "linksom uit de crisis" van een ideologische basis moest voorzien. Zo verscheen in 2013 het PvdA-rapport De bakens verzetten (pdf). Ik moet bekennen dat ik na de tweede bladzijde, waar wordt gesteld dat hoogontwikkelde collectieve voorzieningen en een relatief gelijke inkomensverdeling ons tot één van de meest welvarendste en concurrerende landen hebben gemaakt, bijna in slaap was gevallen. Uiteindelijk heb ik me er toch doorheen geworsteld. Erg inspirerend was het niet.

Sinds een jaar of twee loopt de PvdA helemaal leeg: het PvdA-electoraat wordt opgedeeld tussen de nog veel linksere SP, de PVV die de problemen in de wijken benoemt, en D66 als verzamelplek voor hoogopgeleiden en allochtonen, die steeds vaker overstappen van de PvdA naar D66.

Uit de ervaringen van de socialisten in Frankrijk blijkt dat er in het huidige economische systeem helemaal geen weg linksom uit de crisis bestaat. Hollandes beleid van hogere belastingen, meer nivellering en stijgende overheidsuitgaven, is hopeloos mislukt. François Hollande is nu de minst populaire Franse president aller tijden. Dat zou de kapiteins op de brug van de weer scherp naar links gestuurde, maar steeds leger wordende PvdA-boot toch te denken moeten geven.

Welnu, hier komen dan mijn adviezen:

1. Stel in plaats van Ad Melkert de onorthodoxe sociaal-democraat Paul Scheffer, schrijver van het baanbrekende essay Het multiculturele drama aan om de ideologische veren goed eens op te schudden, maar dan zonder de bureaucratische braaftaal van Melkert c.s. Vraag Scheffer om een stevig standpunt te formuleren over immigratie, asielbeleid en integratie, waar niet alleen de nieuwkomers, maar ook de oude aanhang van de PvdA in de volkswijken zich in kan vinden. Dan wordt het weer een beetje spannend bij de PvdA!

2. Breng de behoeftes van de nieuwe middenklasse beter in beeld en probeer daarop in te spelen in je programma. Misschien kom je tot de conclusie dat de overheid in sommige opzichten terug moet treden omdat moderne burgers veel zaken met behulp van ICT prima zelf kunnen regelen, terwijl in andere opzichten (veiligheid) juist een sterkere overheid gewenst is. Door de overheid op sommige vlakken terug te laten treden kunnen de belastingen over de hele linie omlaag. Iedereen blij (ook de VVD), is dat niet het progressieve ideaal? Zo kom je tot een nieuwe generaties aansprekend verhaal, in plaats van wollige jarenzeventigtaal zoals "linksom de crisis uit" of "de bakens verzetten".

3. Het is bekend dat het huidige ECB-beleid van extreem lage rente vernietigend uitwerkt voor spaarders. Ik schat zo in dat de gemiddelde PvdA’er eerder een spaarder is dan een belegger. Hoera, nog een speerpunt! Laat Jeroen Dijsselbloem maar eens gehakt maken van Draghi en keihard hogere rente eisen voor de Nederlandse spaarders, in plaats van constant vruchteloos te overleggen met onwillige Grieken en graaiende bankiers. Overigens, door de rol van Dijsselbloem als voorzitter eurogroep is de PvdA nauwelijks in staat om een kritisch geluid te laten horen over de welvaartsvernietigende eenheidseuro. Een gemiste kans.

4. Breng dit artikel van de voormalige PvdA’er Ayaan Hirsi Ali, From Selma to Tunis: when will we march against the segregation of our own time? in als discussiestuk op alle PvdA-afdelingen. Zou het niet mooi zijn als de PvdA opkomt voor de multiculturele maatschappij, maar tegelijkertijd veel compromislozer vecht voor het ideaal van emancipatie waarvoor ze ooit is opgericht. ook in conservatieve allochtone milieus? Een spirituele verbinding tussen de oude en de nieuwe PvdA, is daar niet nog een wereld te winnen?

Nou, dit lijkt me genoeg om mee te beginnen. Ik zou zeggen, Diederik en Hans, zet 'm op!