Een mysterieuze verdwijning

Het behoeft geen enkele introductie meer dat sinds de hype rondom The Killing alles wat enigszins Scandinavisch klinkt gretige aftrek vindt buiten Scandinavië. Nederland doet volop aan die hype mee en gezien de kwaliteit van de twee vervolgseizoenen van The Killing, het succes van de Millennium-trilogie, The Bridge en Borgen – de politieke tak van de Scandinavische succesformule – is dat ook niet verwonderlijk. Gevolg is dat het aanbod van Scandinavische series en films nog nooit zo groot geweest is in Nederland en elke nieuwe uitgave het moeilijker zal hebben om zich te bewijzen.

Veel van de Scandinavische succesnummers zijn gebaseerd op evenzo populaire misdaadromans. Met Echoes from the Dead is het boek Skumtimmen (Schemeruur) van de Zweedse schrijver Johan Theorin (1963) verfilmd. Een blik op enkele recensies van dit boek uit 2008 leert dat het werk van Theorin wordt gewaardeerd en onderdeel is van een vierluik van misdaadromans die allemaal gesitueerd zijn op het Zweedse eiland Öland in de Oostzee. Een perfecte locatie voor een misdaadroman en al helemaal voor een Scandinavische misdaadfilm. Want Öland is een typisch zomereiland dat in de andere seizoenen verlaten is en daarmee een prachtig desolate backdrop voor een mysterieuze verdwijning. Want vrolijkheid en gezelligheid is niet wat je in een gemiddelde Scandinavische serie of film zult tegenkomen. De rauwe en grauwe werkelijkheid des te meer.

In 1973 is de vijfjarige Jens Davidsson de mist in gelopen in een steppenachtig gebied dat Alvaret heet. Sindsdien is taal noch teken van hem vernomen en is zijn moeder Julia radeloos achter gebleven. De verdwijning heeft gezorgd voor een verwijdering tussen haar en haar vader Gerlof die zijn kleinkind Jens achterliet bij zijn bijna-blinde vrouw terwijl hij op Jens had moeten letten. Twintig jaar later is de relatie tussen Julia en haar vader nog steeds moeizaam, maar keert ze terug naar Öland om het huis van haar vader te ontruimen na de dood van haar moeder en zijn verhuizing naar een bejaardenhuis. Julia en haar vader worden geconfronteerd met de dood van een vriend van Gerlof die samen met hem altijd onderzoek is blijven doen naar de verdwijning van Jens. Niet lang daarna ontvangt Gerlof via de post één van de sandaaltjes die Jens de bewuste dag van zijn verdwijning aan had en worden vader en dochter opnieuw geconfronteerd met de verdwijning van hun zoon en kleinzoon en besluiten ze op onderzoek te gaan.

De oorspronkelijk titel ‘Schemeruur’ wijst op de traditie in Öland om bij het moment van schemering enge verhalen te vertellen. Een traditie die overigens in de film niet (expliciet) voorkomt, maar in het boek wel. Een van die verhalen is het hardnekkige gerucht dat een seriemoordenaar – Nils Kant – kort na de Tweede Wereldoorlog Öland ontvlucht is, maar zou zijn teruggekeerd en her en der nog gesignaleerd. Gerlof is ervan overtuigd dat Kant – bij zijn terugkeer – verantwoordelijk is voor de verdwijning van Jens. De zoektocht van Julia en Gerlof wordt daardoor een zoektocht door de tijd waarbij je als kijken niet alleen Julia en Gerlof in hun tijd (1993!) volgt, maar ook gebeurtenissen ziet uit 1973 – het jaar dat Jens verdween – en delen van het leven van Nils Kant net na de Tweede Wereldoorlog en in zijn ballingoord Havana in de jaren zestig.

In de bekende duur van dit soort Scandinavische misdaadfilms (ruim 90 minuten) wordt het mysterie stukje bij beetje uit de doeken gedaan en is de waarheid natuurlijk immer anders en schokkender dan je zou denken. Hoewel naar de smaak van deze recensent de finale plot twist iets te vroeg inzichtelijk is, is Echoes from the Dead een vakkundige verfilming die daadwerkelijk enige kriebels bij het kijken veroorzaakt. De liefhebber van Scandi-crime kan met een gerust hart Echoes from the Dead kijken.