'Doormodderen'

Die crisis duurt nu al vijf jaar en de weinige concrete resultaten die zijn geboekt zijn niet om over naar huis te schrijven. Ja, de grootste gaten in de Franse en Duitse banken zijn gedicht, maar ten koste van wat? De voorgenomen crisisaanpak van de EU lijkt niet te wijzen op een structureel herstel van de massale werkloosheid in met name de eurozone. Nee, alles wijst er op dat de Europese Unie zal doorgaan met het 'doormodder scenario', dat uiteindelijk voor alle deelnemende landen zal leiden tot een structureel en aanhoudend welvaartsverlies.

Ik zag afgelopen week de laatste aflevering van de VPRO serie 'De Slag om Europa'. Daarin werd onder meer voormalig premier Ruud Lubbers geïnterviewd. Ik kan die aflevering iedereen aanraden, omdat zij een goed beeld schetst van de toenmalige processen die tot de huidige euro-ellende hebben geleid. Lubbers komt er in de ogen van met name de Duitsers niet goed vanaf. Net zo min als diens partijgenoot en toenmalig minister van Buitenlandse Zaken, Hans van den Broek. Van den Broek is inmiddels 76 jaar oud en die andere minister van Staat, de heer Lubbers, is 74. Zij zullen de implosie van de Europese Unie wellicht niet meer meemaken. Van de heer Van den Broek horen we niet zoveel meer, maar van Lubbers des te meer. Je zou verwachten dat de heer Lubbers zoveel jaren later ruimhartig de hand in eigen boezem zou steken om ruiterlijk te erkennen dat hij en Van den Broek Nederland een hele slechte diplomatieke dienst hebben bewezen, maar het tegendeel is het geval.

Zowel in die VPRO-aflevering als in een recent opiniestuk in het Financieele Dagblad van 4 december jongstleden, dat hij samen met Paul van Seters heeft geschreven, doet de heer Lubbers voorkomen alsof hij destijds niets anders kon doen dan hij heeft gedaan. Zelfs met de kennis van nu weigert hij in te zien dat het besluit om de euro in te voeren een hele slechte zet is geweest. Hij komt niet verder dan 'het was een riskant avontuur', maar voegt eraan toe 'nee, ik denk niet dat ik het beter had kunnen doen'. Sterker nog, hij verwijt in genoemd opiniestuk voorzitter Van Rompuy, dat deze niets zegt over de vorming van een Europese Politieke Unie, die hij destijds hartstochtelijk bepleitte. Merkwaardig genoeg wil Lubbers in dat FD-stuk tegelijkertijd wel vasthouden aan het subsidiariteitsbeginsel, oftewel zo min mogelijk inmenging van Brussel met zaken die ook op lidstaat niveau afgehandeld kunnen worden.

We hebben de afgelopen jaren echter kunnen constateren dat dit niet werkt. Het is ófwel een volledig geïntegreerde politieke unie ófwel een veel vrijblijvender handelsunie. Maar Lubbers pleit dus voor het 'doormodderscenario', terwijl de goede man toch net als iedereen kranten leest en dus weet dat de Europese volken geen gecentraliseerde Europese staat willen. En zeker niet in zijn eigen land, Nederland. Van enig historisch besef, zoals bij zijn generatiegenoot Bolkestein, lijkt bij hem geen sprake te zijn. Slechts het onverminderd vasthouden aan het eigen gelijk, tegen beter weten in; en dat voor een man die beschikt over ontegenzeggelijk grote individuele kwaliteiten. Een feitelijke, maar tegelijkertijd trieste constatering.

Het komt mij voor dat de meeste mensen, die zoals Lubbers, voortdurend in een internationaal politiek milieu verkeren de link met de realiteit kwijtraken. Preciezer geformuleerd: de voeling met de samenleving die zij vertegenwoordigen kwijtraken. Het zijn sterke benen die de weelde van een realistische kijk op de zaken kunnen dragen. Verreweg de meeste politici hebben die sterke benen niet, maar slappe knieën. Wie voortdurend in internationale politieke sferen verkeert, waar de grote wereldproblemen in beperkte kring besproken worden, loopt het risico een eigen wereld te vormen en zich buiten de realiteit van alledag te plaatsen. Dat is natuurlijk heel menselijk allemaal, maar als het uiteindelijke resultaat is, dat ondemocratische besluitvorming de algemene bestuursregel wordt, dan heb je toch iets niet helemaal goed gedaan. Deze processen zijn niet alleen kenmerkend voor 'Brussel', maar gelden ook voor de Verenigde Naties, de WTO en al die andere NGO's. De internationale bestuurlijke besluitvorming kent een geheel eigen dynamiek.

Ik schreef op deze plaats al eerder dat de electronica revolutie en het internet de wereld sterk hebben veranderd. Niet alleen hebben steeds meer mensen toegang tot informatie, de wereld is daardoor ook een stuk kleiner geworden. Figuurlijk dan. Deze omstandigheid versterkt mijns inziens genoemd proces van internationale bestuurlijke besluitvorming. Dit gezegd zijnde, het getuigt natuurlijk van arrogantie om te denken dat men tegen de wil van een volk iets ongestraft kan blijven doordrukken. Het is duidelijk dat onze bevolking in meerderheid geen centraal geleid Europa wil. Om met Bolkestein te spreken: dan moet je er ook mee ophouden.

Maar de tegenovergestelde route wordt gekozen: een Verhofstadt die letterlijk schreeuwt om meer gecentraliseerde macht (met hemzelf als middelpunt vliedende kracht), een Lubbers die alsnog zijn gelijk wenst te halen door te pleiten voor een versnelde realisatie van een Europese Politieke Unie, de huidige voorzitter van de Commissie, Barroso, die nog maar eens waarschuwt voor 'die enge rechts-populisten', daarbij vergetend, dat kritiek op het centralisme en imperialisme van de Unie door het gehele politieke spectrum heenloopt. Men probeert de publieke opinie te beïnvloeden door het terecht opkomen voor je vaderland te linken aan rechts-extremisme. En vervolgens is de link naar fascisme en nationaal-socialisme natuurlijk gauw gelegd. Daarbij vergetend dat nationaal-socialisme, zoals de naam al zegt, vooral een socialistische leer was. Ik haal de woorden van Adolf Hitler maar weer eens aan:

Maar ú moet geloven dat het rechts-extremisme is; ú wordt verteld dat 'die enge nationalisten' eigenlijk er op uit zijn om het nieuwe vierde Rijk te willen vestigen, terwijl het omgekeerde aan de hand is: de beroepsbureaucraten van Brussel zijn bezig om met behulp van het grootbedrijf en grootkapitaal de levens van honderden miljoenen vrije burgers ingrijpend te bepalen. Het is zó doorzichtig, dat je er bijna de slappe lach van krijgt. Maar het doel van de gevestigde macht wordt er wel mee bereikt: de leugens worden door de gewone man voor waar aangenomen. Over de bedenkelijke rol die de weinig kritische media hierbij spelen is door mij in verschillende stukken al het nodige gezegd.

Over media en macht gesproken: het blijft wel erg stil over dat vrijhandelsverdrag tussen de VS en de EU. Geen wonder, want de gesprekken worden achter gesloten deuren gevoerd. Waarom is dat eigenlijk? Waarom horen we daar zo weinig over? Heeft men soms iets te verbergen? Dat gebrek aan transparantie roept in elk geval wel vragen op. En als ik dan dat jubelende persbericht van vanmiddag van diezelfde Barroso over het gesloten WTO akkoord lees, waarin er nóg meer geld voor 'onderontwikkelde' landen vanuit de EU beschikbaar wordt gesteld, dan bekruipt mij een ongemakkelijk gevoel van onbehagen. Wie heeft deze man ooit gekozen? Wat is zijn (democratische) recht van spreken? Spreekt hij namens 500 miljoen EU burgers of namens een kleine club belanghebbenden? Zie boven. Ik bedoel maar, niet rechts-extremisme of rechts-populisme vormen een bedreiging voor onze welvaart en de rechtsstaat, maar het imperialistische federalisme dat de huidige EU kenmerkt. Het is pure grootheidswaan. We kennen allemaal de recente geschiedenis, nietwaar?

Ik sluit deze column af met een enkel woord over de bankenunie. Gisteren vond er alweer een niet openbaar, 'geheim' overleg plaats tussen de ministers van Financiën. Naar vandaag bekend werd zou het gegaan zijn over het toekomstige stroppenpotje van de gezamenlijke Europese banken. Die moeten tot 2028 een bedrag bij elkaar sparen van 55 miljard euro. Maar dat is allang bekend! Het is dus heel ergens anders over gegaan. Maar wat, dat mogen we niet weten. Onze democratie is een schijn-democratie. Maar ook dat is een trieste constatering. En zo moddert de EU door, zonder een heldere en realistische koers, zonder structurele oplossing voor de onderliggende monetair-economische problematiek en zonder democratische legitimiteit. Hoelang nog?