De volgende energierevolutie

De afgelopen eeuwen vond grofweg elke honderd jaar een een revolutie plaats op energiegebied. Doorgaans gaf een nieuwe technologische ontwikkelingen de aanzet - denk aan de uitvinding van de stoommachine die de vraag naar kolen explosief deed groeien. Daarbij speelde ook mee dat de steeds grotere schaarste van de oude brandstof de prijs zover had opgedreven dat voorheen veel te duur geachte alternatieve brandstoffen opeens commercieel aantrekkelijk werden.

Aan het begin van de 21ste eeuw staan we opnieuw op een omslagpunt. Op zich zijn de oude gas en olievoorraden nog toereikend om de komende eeuw door te komen. Maar de politieke risico’s die verbonden zijn aan de voortdurende afhankelijkheid van deze voorraden worden elk jaar groter. Europese gasvoorraden zijn hooguit toereikend voor enkele decennia. Het autocratisch geregeerde Rusland staat klaar om de gasvoorziening over te nemen, maar hoe betrouwbaar zijn leveranties van een land dat al meerdere malen om machtspolitieke redenen de gaskraan naar het westen heeft dichtgedraaid? De olieprijs schommelt bovendien door de voortdurende onrust in het Midden Oosten al bijna een decennium tussen hoop en vrees. Elke nieuwe terreuraanslag of revolutiepoging drijft de prijs onmiddellijk op tot hoogten die voor de gemiddelde westerse consument nauwelijks meer betaalbaar zijn. De noodzaak van het aanboren van nieuwe energiebronnen is dus groot.

Gelukkig is de vindingrijkheid van westerse wetenschappers niet minder groot. Op het gebied van gaswinning is bijvoorbeeld de afgelopen jaren een grote doorbraak bereikt bij de aanboring van het zogeheten ‘schaliegas’ – gas dat gevangen zit in diepere aardlagen en dat alleen met behulp van bijzondere technologische processen kan worden gewonnen. In het verleden waren er twee redenen waarom schaliegasvoorraden onaangeroerd bleven. De hoge boorkosten van maakten het moeilijk om winning van dit soort gas winstgevend te maken. En de gebruikte boormethode was relatief vervuilend, zeker in vergelijking met conventioneel boren. De stijgende gasprijs heeft het kostenprobleem echter grotendeels opgelost. Een reeks van technologische doorbraken heeft er bovendien voor gezorgd dat winning van schaliegas nu op schone en veilige wijze kan plaatsvinden. Niets lijkt dan ook de winning van de grote westerse voorraden schaliegas – vooral in Oost-Europa – nog in de weg te staan.

Op de milieubeweging na uiteraard. Ook deze technologische sprong voorwaarts dreigt namelijk weer geblokkeerd te worden door de gebruikelijke groene bangmakerijcampagnes. Nu de oude vervuilingsproblemen zijn opgelost (mede dankzij baanbrekend Nederlands onderzoek), klampen groene activisten zich vast aan studies als die van de Amerikaanse wetenschapper Robert Howarth van Cornell University, die zou hebben aangetoond dat bij schaliegasboringen veel meer broeikasgassen vrijkomen dan bijvoorbeeld bij kolenwinning. Met behulp van dergelijke ‘schaliegas schendt het klimaat!’ studies hoopt men het debat over deze veelbelovende nieuwe energiebron plat te slaan. Het feit dat onderzoekers van Carnegie Mellon University onlangs hebben aangetoond dat er van Howarths analyse niets klopt, wordt daarbij gemakshalve genegeerd.

Voor Europese beleidsmakers is het zaak zich niet door dit groene antivooruitgangsverhalen te laten weerhouden van wat nodig is. Schaliegas is ongetwijfeld niet de hele oplossing voor het Europese energieprobleem. Maar samen met kernenergie, én alternatieve energiebronnen, is het is wel een deel van de oplossing