De Nederlandse overheid heeft een minister van ICT nodig anders wordt de 'digitale overheid' nooit een succes
Wanneer je vanuit gebruikersperspectief naar de ICT-dienstverlening van de Rijksoverheid kijkt dan is er nog veel te winnen in de kwaliteit daarvan. Een pleidooi voor een minister van Informatie en Communicatietechnologie is dan ook helemaal niet zo vreemd, al gaan bij sommigen ongetwijfeld de nekharen overeind staan vanwege de mogelijke ethische gevolgen van een té gestroomlijnde informatievoorziening. Privacy, wantrouwen u weet wel. Maar nodig is het zeker: al was het enkel en alleen om richtlijnen en randvoorwaarden te scheppen waarbinnen individuele overheidsorganen zelf hun IT ontwikkelen en de kwaliteit kunnen verbeteren.
Uitvoeringsorganisaties doen hun best, maar klungelen met dure ICT-projecten waarbij de burger door een krakkemikkige gebruikerservaring zich alsnog afvraagt waar dat geld precies is gebleven. Ook de lokale overheden scoren niet goed op ICT, zo suggereert een onderzoek van de Universiteit Twente. En het is een trend bij vrijwel alle IT-diensten, die je gebruikt, dat deze functioneel wel werken, maar daar blijft het dan ook bij. Soms voelt het allemaal zéér 2008 en dat is allerminst een compliment. Maar waar het aan ontbreekt is een visie op ICT en ook een orgaan dat adviezen en best practices opstelt, een persoon met de verantwoordelijkheid een kader te scheppen voor IT-diensten en om andere bewindslieden daarmee te overtuigen. Als je naar een 'digitale overheid' wil, dan is dat onontbeerlijk. Nodig zijn dus visie en een verantwoordelijke minister.
Prima dat idee van de digitale overheid, maar dan moeten burgers wel op een prettige manier kunnen omgaan met de digitale producten, vragenlijsten, formulieren, processen en taken, die zij via een gebruikersinterface op hun computer uitvoeren. Een minister van ICT kan hier een belangrijke rol in spelen om juist dat aspect ook aandacht te geven. Sommigen zien ook problemen bij een dergelijke ministerpost, zoals Nederland ICT. Zij vinden dat te ver gaan omdat de IT-minister eigenlijk ondergeschikt is aan de overige ministers en geen losstaande bevoegdheden zou hebben. Daar hebben ze een punt. Zij komen met een alternatief voorstel voor een IT-topteam.
Dat biedt echter wel weer andere nadelen. Er mist namelijk één expert in zo'n topteam namelijk een minister van ICT, die met een Rijksvisie in samenspraak met de ministers kan komen tot plannen en de uitvoer kan aanjagen. Verder is het vooralsnog volledig open hoe een dergelijke ministerpost wordt ingevuld. Qua bevoegdheden en samenhang tussen de ministeries. Juist doordat zo'n minister weinig bevoegdheden heeft moet hij zijn invloed aanwenden om tot resultaten te komen. Een 'faciliterende houding' is voor IT-succes van belang. Misschien is er ook wel enige angst voor hogere kosten, maar vergeet niet dat gebrekkige IT-producten ook tijd kosten.
Niet over één nacht ijs gaan geldt hier. Maar de roep om zo'n minister zal vanzelf luider worden zodra burgers zich beseffen hoe goed werk Google, Facebook en andere techbedrijven leveren en hoe dit in schril contrast staat tot de kwaliteit van overheids-IT.
