De gouden ringweg rond Rome
Een portret van een ringweg hoe boeiend kan dat zijn? Boeiend genoeg om, als eerste documentaire, de Gouden Leeuw te winnen op het filmfestival van Venetië. Maker Gianfranco Rosi verbeeldde op zowel poëtische als realistische wijze de wereld die schuilgaat achter de Grande Raccordo Anulare de rondweg van Rome.
Twee jaar lang verdiepte Rosi zich in de Sacro GRA, zoals de ringweg bij de Italianen bekendstaat. Hij kwam op het idee door een vriend van hem, de architect en stedebouwkundige Nicola Basetti. Die omcirkelde de ringweg te voet, daarbij stuitend op bijzondere mensen. Ik bezocht een deel van die mensen, maar ging zelf ook de wijken rond de weg in, op zoek naar verhalen en karakters. Rosi wilde geïnspireerd en geïrriteerd door het groeiende gebrek aan identiteit in zijn vaderland mensen met een sterke identiteit laten zien, op plekken die tegelijkertijd uniek en universeel zijn.
Palingvisser
Bij iedereen was ik op zoek naar iets dat de identiteit en persoonlijkheid zou kunnen samenvatten. Dat kon iets heel duidelijks, maar ook iets heel kleins zijn. Sacro GRA is dan ook meer een portret van mensen, dan van de weg waar zij naast leven, werken en wonen. Rosi zette hen neer in hun dagelijkse routine de lange tijd die hij met hen doorbracht zonder camera, schiep een basis van vertrouwen, die hij niet misbruikte. Hij dringt tot de kern van zijn hoofdpersonen: de verlepte straatprostituées, die, wachtend op treurige parkeerplaatsen, praten, lachen en dansen; de laatste palingvisser op de Tiber tijdens zijn werk en zijn ingesleten routines met zijn vrouw; de bomendokter die met zijn stethoscoop parasiterende insecten ontdekt in palmstammen; een verarmde edelman die zijn huis en zichzelf verhuurt om aan geld te komen; de oude man en zijn dochter gefilmd van buitenaf die een piepklein appartement en een speciaal gevoel voor humor delen; een ambulancebroeder die zijn patiënten achterin de wagen gerust stelt en verzorgt, en s avonds thuiskomt in een leeg huis.
Bad
Deze mensen waren twee jaar lang mijn thuis. Ik praatte en at met hen, en was vooral aan het wachten op dat ene definiërende moment. Soms kwam dat vanzelf, soms besefte ik het achteraf pas. De man van adel vroeg me of ik wilde filmen dat hij gasten over de vloer kreeg, zodat hij daar zelf beelden van zou hebben. Ik had er geen zin in, maar deed het toch. Ik filmde hem in bad, in zijn slaapkamer, terwijl hij de trap afliep om zijn gasten te verwelkomen. Terwijl ik daarmee bezig was, bedacht ik dat dit heel goed bruikbaar was voor de film.
De film is in zeven maanden op intuïtieve wijze gemonteerd. Ik had geen vastomlijnd beeld, geen vaststaand verhaal. Samen met de editor monteerde ik tot ik een stuk had waar ik tevreden over was. Soms had ik een sequentie van een half uur, maar kon ik daar geen goed einde bij vinden. Dan ging het weer de vuilnisbak in. Het was een slopend en frustrerend proces.
Urbane realiteit
In de film zien we de hoofdpersonen steeds terugkeren met tussendoor bezwerende beelden van de immer voortrazende ringweg. Daarmee bouwt Rosi niet alleen de verhalen van de individuen, maar ook een samenhangende reflectie op een samenleving in de luwte van de stad, waarin alle aspecten van het moderne Italië bijeenkomen. Er leven meer dan drie miljoen mensen naast de GRA, aldus Rosi. Het maakt deel uit van een urbane realiteit, maar niemand kijkt ernaar. Inmiddels dus wel. De uitverkiezing in Venetië heeft de filmmaker enorm veel publiciteit opgeleverd. Ik was op de avond stomverbaasd. Tijdens het festival had ik al een prijs gewonnen van een studentenjury. De organisatie vroeg of ik wilde blijven voor de slotavond, dus ik hoopte dat ik nog iets zou krijgen. Maar alle awards gingen naar andere mensen, tot alleen de hoofdprijs overbleef. Ik dacht op dat moment dat ik alleen was uitgenodigd vanwege de prijs die ik eerder had gekregen. Toen werd mijn naam genoemd daarna weet ik eigenlijk niets meer. Behalve dat ik het een onmetelijke eer vond.
