De gettoïsering van het Gazaconflict

De Gaza-oorlog duurt nu al veel langer dan eerdere ronden in 2009 en 2012, met meer slachtoffers aan Israëlische en (vooral) Palestijnse kant. We weten allemaal hoe dat komt. Hamas blijft raketten afschieten en heeft al drie keer een bestand geschonden.

Over de schuldvraag kan dus geen twijfel bestaan, niet in Israël, niet in Amerika, en eigenlijk ook niet in Europa, al blijft dat een veilige tussenpositie innemen. Dat Hamas er slecht voor staat, blijkt uit de openbare executies van 'collaborateurs', die een beeld van ISIS-achtige wreedheden oproepen. Je moet wel een zak over je kop hebben om nu nog te denken dat Hamas geen terreurorganisatie is en het beste voorheeft met de bevolking in Gaza. Toch zijn er in Europa genoeg verdwaasde geesten die zich met Hamas 'solidariseren', in naam van de lijdende inwoners van Gaza en ook om hier te kunnen stoken en boze Europese moslims te mobiliseren. Voor westerse bestuurders reden om een 'genuanceerde' opstelling in het Gazaconflict in te nemen, terwijl er zeker ter linkerzijde genoeg politici zijn die de Israëlische bezettingspolitiek als de kern van het conflict blijven zien (ook al is de Gazastrook in 2005 eenzijdig door Ariel Sharon ontruimd).

Israël zal ook deze ronde wel overleven, dankzij de Iron Dome die een goede protectie tegenover de raketten uit Gaza biedt (de echte test, de raketten van Hezbollah, moet nog komen), en het feit dat er intern weinig onenigheid over de operatie Protective Edge bestaat. Zelfs links steunt in grote meerderheid de regering-Netanyahu. Althans, tot nog toe. Dat blijft waarschijnlijk niet zo als het te lang gaat duren. En als de operaties eenmaal gestopt zijn, wordt alles anders en zal de Israëlische politiek weer draaien om de vraag hoe het verder moet. Dat zal voor veel verdeeldheid zorgen. Want je kunt alle tunnels van Hamas wel vernietigen en het rakettenbestand van Hamas uitdunnen en een aantal Hamas-kopstukken elimineren, maar het geestelijk klimaat waaruit Hamas is voortgekomen blijft en is verder vergiftigd.

Werkelijk benauwend is de 'gettoïsering' die rond het Gazaconflict naar boven is gekomen. Voor Joden een even bekend als onheilspellend gevoel. Duidelijker dan de laatste jaren al het geval was, moet een gevoel van opsluiting zijn ontstaan, van isolement. Waar kun je nog naartoe als straks ook Ben Gurion International Airport onder raketvuur ligt. Tegelijk is de situatie in Europa met het toegenomen antisemitisme, zowel openlijk als verkapt, voor Joden verslechterd. Maar de buitenwereld ziet nog steeds dat sterke, zelfbewuste Israël, dat zich succesvol tegen raketaanvallen verdedigt en rustig naar het strand gaat. Het maakt zich druk om de eigen doden, die in vergelijking tot het Palestijnse dodental gering zijn, maar wel tot zware vergeldingsacties leiden. Op de buitenwereld kan dat alleen maar de indruk wekken dat Joodse levens veel belangrijker zijn dan die van niet-Joden. Op internationale sympathie hoeft Israël dus niet te rekenen, het staat er in deze overlevingsstrijd (wederom) alleen voor. Terwijl de critici van Israël vooral de steun van Amerika aan het werk zien, en 'machtige Joodse lobby's' in de hele wereld. Tegelijk is de Joodse staat de laatste tien jaar geheel volgens de klassieker The Iron Wall (We and the Arabs) uit 1923 van Ze'ev Jabotinsky meer op een getto gaan lijken, met de bouw van een veiligheidsmuur en veiligheidshek, om Palestijnse zelfmoordcommando's buiten de deur te houden. In elke documentaire komt dat terug, ook in de BBC-reeks van Simon Schama over de geschiedenis van de Joden. We zien muren, kooien, prikkeldraad, wachttorens. Commentaar overbodig, de beelden spreken voor zich.

Maar dat is niet het enige. Dat beeld geldt nog veel sterker voor Gaza, dat door Israël (en Egypte) van de buitenwereld is afgegrendeld en waar de bevolking te lijden heeft onder de terreur van Hamas en de precisiebombardementen van Israël, waarbij ook heel wat collateral damage (de term heeft als abstractie iets geringschattends) te betreuren valt. De Gazanen zitten als ratten in de val. Het is een beeld dat zich onweerstaanbaar opdringt. Het NOS-Journaal wreef het er afgelopen zondag weer in met het bericht over de dood van Hajo Meyer (90), die Auschwitz overleefde en tot de oprichters behoorde van de vereniging 'Een Ander Joods Geluid'. Hij had Gaza na een bezoek met Dries van Agt met een 'concentratiekamp' vergeleken, een analogie die na de jongste Gaza-oorlog alleen maar sterker is geworden. Gaza is het echte getto geworden aan de rand van de gated community die Israël is, een luxe-getto zoals de rijken die overal in megasteden in arme landen hebben gesticht. Van zulke mondiale wanverhoudingen kun je de Joden samen met het door Joodse bankiers overheerste Wall Street mooi de schuld geven. En wat erger en publicitair schadelijker is: die toestand treedt nog nadrukkelijker aan het licht als de oorlog na een bestand dat standhoudt weer tijdelijk over is.

Zelfs in het theoretische geval dat Hamas helemaal uitgerookt wordt, blijft een bevolking van anderhalf miljoen Gazanen over die in 2006 in meerderheid voor Hamas heeft gekozen en na de laatste oorlog niet milder over Israël zal zijn gestemd. En minstens zo'n gevoel zal hebben er alleen voor te staan als de overgebleven Joden in 1945. Hoewel elke vergelijking met 'genocide' even misplaatst als giftig is, is dat wel het gevoel dat onder Palestijnen bestaat. Het wordt ook in Europa door allerlei haatimams en politieke agitatoren tegen Israël aangevoerd en versterkt. Een haatgevoel dat ook aan het Joodse zelfbeeld (zie Hajo Meyer) knaagt. Daarbij kun je de gevangenis die Gaza na jaren blokkadepolitiek geworden is niet zomaar openzetten. Er zit daar teveel wrok en haat, waar Israël door de buitenwereld bovendien voor verantwoordelijk wordt gesteld.

Hamas wint dus ook als het verliest. Wie deze perverse 'logica' doordenkt, kan slechts concluderen dat het grootste Gazaprobleem nog voor ons ligt en onmiddellijk urgent wordt als de oorlog voorbij is. Mijns inziens is dit ook een probleem voor het Westen, dat evenmin de ogen kan sluiten voor het lot van anderhalf miljoen Gazanen die geen kant op kunnen en vol wrok en haat zitten tegenover Israël, dat hierop niet anders kan reageren dan met een verscherpte afgrendelingspolitiek. Tenzij de buitenwereld (het Westen dus) bereid is om de beerput die de Gazastrook is grondig te saneren en voor onbepaalde tijd onder curatele te stellen (net als gedurende de Britse mandaatperiode). Ik heb niet het idee dat het Westen en dan vooral Europa, dat vrij en onverplicht wil zijn, zich van deze opgave bewust is, wat de ramp - én de benauwenis - nog groter maakt. Geen wonder dat de Israëli's, die telkens onder de wapenen worden geroepen en ook weleens ontspanning willen, gewoon naar het strand blijven gaan.