Afgelopen week stelde ik één simpele vraag op
LinkedIn: “Hebben jullie (nog) vertrouwen in de politiek?” Het zal je wellicht
niet verbazen dat het antwoord van de meeste mensen die reageerden, grotendeels
"nee" was. Erg logisch als je het mij vraagt, want de afgelopen jaren
hebben we de ene blunder na de andere gezien. De ene ondemocratische
gebeurtenis na de ander. Is er vertrouwen, ja of nee? Geen
beschuldigingen, geen beledigingen. Slechts een simpele vraag die iedereen de
ruimte biedt om zijn of haar mening te delen zonder vooroordeel van mijn kant.
Van alle mensen die reageerden, waren er slechts twee individuen die zich
begonnen op te winden. Het zal jullie wellicht niet verbazen dat één daarvan
een ambtenaar was. De ander vroeg mij of ik op basis van een begroting kon
aangeven op welke post(en) er bezuinigd moest worden, en of ik eventjes wilde
aangeven wat de gevolgen zouden zijn. Nu kan ik dat best doen, maar om even op
LinkedIn een uiteenzetting te geven, waarvan het al knap lastig is om dat in
een bericht te plaatsen, en waarbij er totaal geen ruimte is voor extra uitleg,
lijkt me niet ideaal. Bovendien eindigt dit soort gesprekken vaak in eindeloze
discussies waarbij je simpelweg te maken hebt met ideologische standpunten of
belangen. Laten we eerlijk zijn, hoe leg je aan een ambtenaar uit dat je van
mening bent dat de organisatie waar hij of zij voor werkt niet deugt?
De mes snijdt aan twee kanten
Ik neem de uitdaging graag aan en zal uitleggen
hoe er bezuinigd kan worden. Toch ga ik dit doen zonder naar een begroting te
kijken. In principe pak ik het aan zoals de overheid met haar burgers omgaat.
Alleen draai ik de rollen even om: de overheidsuitgaven moeten simpelweg met
minimaal 25% omlaag. Hoe dat gebeurt, maakt mij niet uit. Iedere keer wanneer
de overheid geld tekortkomt, interesseert het hen toch ook niet hoe jij als
burger het geld gaat ophoesten? Of kunnen wij ook tegen de overheid zeggen: “Sorry,
kunt u mij laten zien waarop ik kan
bezuinigen, zodat ik jullie kan betalen?”
Wanneer je belastingen moet afdragen, is er geen enkele vorm van begrip, en is
het jouw zaak om je rekening te betalen. En eerlijk gezegd, dat is een houding
die mij altijd heeft bevallen. Het interesseert mij niet hoe je het regelt, dat
is jouw probleem. Regel het maar! Dat is eigenlijk de houding van politici,
ambtenaren en de belastingdienst tegenwoordig. Prima! Maar ik denk dat we niet
moeten vergeten dat de mes aan twee kanten snijdt. Als er zo met ons omgegaan
kan worden, dan kunnen wij ook van de staat eisen dat er 25% bezuinigd gaat
worden. Op welke kostenpost? Wat dacht je van iedere kostenpost? Hoe? Dat is
niet mijn probleem, maar één van het ministerie van Financiën. Moet ik nou echt
alles voorkouwen?
Bezuinigen
Een serieuze bezuiniging kunnen we enkel en
alleen bereiken als de overheid zich gedraagt zoals een bedrijf of huishouden.
Wanneer jij thuis geld tekortkomt, krijg je ook niet iedere keer een
kapitaalinjectie van 18 miljoen mensen. Nee, wanneer je geld tekortkomt, moet
je roeien met de middelen die je hebt. Dan maar geen feestjes, nieuwe kleding,
etentjes of vakanties. Toch denkt de overheid daar anders over en wordt er
continu geld verslindend verspild! Lieg ik? Kijk maar naar de feiten:
De NPO kost ons alleen al 1 miljard euro. Maar
liefst één miljard euro voor het uitzenden van propaganda. Ik begrijp dat de
overheid belangrijke boodschappen via televisie, internet en radio wil
communiceren, maar moeten we nu echt verplicht betalen voor entertainment? We
hebben immers genoeg commerciële zenders waar we voorzien zijn van vermaak.
Daar hoeft echt geen belastinggeld naartoe. Moet ik serieus betalen zodat na
het nieuws een groepje mensen over voetbal, tennis of basketbal gaat praten?
Wat is de toegevoegde waarde daarvan? Is het een primaire levensbehoefte of net
zo essentieel als de infrastructuur waar wij gebruik van maken?
Dit is slechts één voorbeeld waarbij ik snel kan
benoemen hoe we bijna een miljard euro kunnen besparen. Maar wat dachten jullie
van bezuinigingen op Energie & Klimaat? Laten we één ding vooropstellen: ik
ben gek op de natuur en ben tegen vervuiling. Wanneer ik ga snorkelen en
blikjes of sigaretten tegenkom onder water, dan pak ik dat en gooi ik het weg.
Het laatste wat ik wil, is dat de aarde onbewoonbaar wordt, maar laten we
eerlijk zijn, mensen, we zijn echt doorgeslagen in Nederland. De maatregelen
van Rob Jetten, bijvoorbeeld, de 28 miljard die extra opgehaald moest worden,
zouden letterlijk geen enkele vorm van impact hebben! Dat werd ook niet
ontkend. Het was slechts een principekwestie. Wij moeten gewoon ook iets doen,
dat het totaal niets bijdroeg maakte niets uit. Afijn, ik dwaal af. Rekenen
jullie maar mee, de teller staat inmiddels bijna op 29 miljard.
En wat dachten jullie van
inclusiviteitstrainingen en genderbewustzijnstrainingen? Deze trainingen worden
vandaag de dag ook gegeven op kosten van de belastingbetaler. Wat mij betreft
kan dat volledig geschrapt worden. Zonder dit soort trainingen kwam de zon
vroeger ook gewoon op. We gaan er echt niet dood door dit soort onzin te
schrappen. Wel besparen we een hoop geld door er met een kettingzaag door de
begroting heen te gaan.
Of wat dachten jullie van onze moderne
kruistochten die we nog voeren? Ik bedoel eigenlijk onze zogenaamd
“vredesmissies”. Je weet wel, de vrede die we proberen te bereiken met
bombardementen op landen die aan de andere kant van de wereld liggen. De vredesmissies
waar wij ongevraagd vijandige gebieden gaan bewaken voor mensen die ons er
sowieso uitkotsen en helemaal niets van ons moeten.
DOGE
Nu noem ik een handjevol voorbeelden, maar ik ben
nog niet eens in de processen van de overheid gedoken. We kunnen immers niet
alles schrappen. Wel kunnen we bij de essentiële faciliteiten ervoor kiezen de
kosten drastisch te verlagen. Net zoals in het bedrijfsleven moet je simpelweg
kijken hoe processen lopen en of het efficiënter kan. Nu snap ik dat
automatiseren beperkingen heeft, maar met de opkomst van AI is het wel mogelijk
om een stapje verder te gaan. Om dit echt optimaal te benutten, moeten we de mindset
veranderen en accepteren dat er niet iedere keer om extra geld gevraagd kan
worden bij de burgers. De overheid moet flexibeler worden in het implementeren
van technologische innovaties die niet alleen de efficiëntie verhogen, maar ook
de kosten drukken. Of er bezuinigd gaat worden in Nederland, hangt eigenlijk af
van
Elon Musk. De vraag is dan ook of Elon een nieuwe trend in beweging gaat
zetten door te laten zien dat de Amerikanen het voor elkaar gaan krijgen om hun
overheid te moderniseren tot een efficiënter apparaat. Als het Elon Musk gaat
lukken, dan kan deze trend zomaar overwaaien naar Europa. Want één ding is
zeker: het structureel verhogen van belastingen is geen houdbare kaart. Genoeg
is genoeg! De vraag moet dan ook niet zijn op welke kostenposten er bezuinigd
moet worden en wat de gevolgen daarvan zijn. Nee, de vraag moet zijn: Hoe
kunnen wij met minder geld meer bereiken? Welke processen kunnen wij verbeteren
en efficiënter maken? Persoonlijk geloof ik dat de overheid erg gewend is geraakt
aan de situatie. Als iets niet lukt, dan wordt er om meer geld gevraagd. Ik
geloof er heilig in dat men pas vindingrijk gaat denken als zij onder
commerciële druk komen te staan; oftewel: je krijgt een bepaald budget en
daarmee moet je het doen! Hoe je dat doet, is aan jou, jouw team of
organisatie. Alleen op deze manier kun je de overheid dwingen om out-of-the-box
te denken en niet iedere keer om meer geld te vragen.