De FED viert vandaag haar centennial

Nu zie ik de Fed, zoals in feite alle centrale banken die geld uit het niets scheppen, nu niet direct als een instituut dat een geweldige bijdrage heeft geleverd aan de huidige welvaart van Amerika of aan gezonde economische groei in het algemeen, maar ik kon de verleiding niet weerstaan iets te schrijven over haar honderdjarig bestaan. In een lang artikel in de Washington Post wordt teruggeblikt op het ontstaan van de Fed. Hier volgt een samenvatting daarvan.

Formeel werd de Fed dus op 23 december 1913 opgericht. Maar de directe aanleiding daarvoor lag zo'n zes, zeven jaar terug, in 1906 en 1907. In die periode vielen een aantal gebeurtenissen samen, die het ontbreken van een centraal banksysteem in de VS pijnlijk deden voelen. Het begon met de verwoestende aardbeving, in 1906, in San Fransisco. Verzekeraars hadden niet genoeg contanten om alle claims te honoreren en tot overmaat van ramp was dat jaar een heel goed oogstjaar (de economie was toendertijd nog voornamelijk agrarisch) waardoor veel boeren ook kasgeld nodig hadden. Bovendien trok de economie aan, waardoor ook veel ondernemers kapitaal nodig hadden om nieuwe investeringen te doen. Kortom, er was een schreeuwende behoefte aan geld.

Daar kwam de dramatische val van de koperprijs nog eens bovenop, waardoor veel investeerders tegelijkertijd hun geld van de bank wilden halen. Het gevolg van dit alles was dat banken werden 'leeggetrokken' en elkaar evenmin geld wilden lenen. Een situatie die zich in 2010 ook in Europa voordeed na het uitbreken van de eurocrisis met de default van Griekenland en in 2008 in de VS dreigde te gebeuren. Er was dus sprake van paniek en de economie stond stil. Maar de VS beschikten toen niet over een centrale bank die eventjes de geldkraan kon openzetten. Wel was er ene John Pierpont Morgan, de onbetwiste koning van Wall Street. Hij ontbood de toenmalige Amerikaanse schatkistbewaarder, 40 tot 50 bankiers en kocht de op één na grootste bank op, the trust Company of America. Het verschil met Geithner in 2008 was wel, dat de laatste dollars uit het niets kon scheppen en Morgan zijn eigen kapitaal moest aanwenden en andere bankiers moest overtuigen mee te doen. In de woorden van senator Aldrich:

Het Amerikaanse congres reageerde onmiddellijk met de Aldrich-Vreeland Act, een wet die voorzag in de ergste financiële noden van dat moment. Van een centrale bank kwam het echter nog niet. In plaats daarvan werd een Nationale Monetaire Commissie opgericht. De taak van de 'First Name Club', in de late herfst van 1910, was om een compromis te vinden dat tegemoet kwam aan de scepsis van de -toen- invloedrijke boerenbevolking, de wens van de grote banken om een stevige stem in het kapittel te hebben zonder afhankelijk te zijn van de politiek, maar wel een bank die ook de belangrijkste kwaliteiten van bestaande Europese centrale banken zou hebben. Dat resulteerde uiteindelijk in het voorstel om een netwerk van federale centrale banken te vormen: the National Reserve Association. Het voorstel van Aldrich sloeg in als een bom en werd aanvankelijk afgewezen. U moet weten, dat in die tijd het Amerikaanse volk bijzonder wantrouwig stond tegenover centraal geleide banken. Maar Aldrich had wel de toon gezet. Zowel congres, Wall Street als ondernemers zagen in dat een situatie als in 1907, waarbij de hele economie vastgelopen was, niet voor herhaling vatbaar was. Er moest iets gebeuren.

Maar ook het voorstel van de latere schatkistbewaarder en krantenuitgever Carter Glass, om 20 reserve banken te vormen haalde het niet. President Woodrow Wilson wilde het bancaire stelsel meer onder politieke invloed stellen. Uiteindelijk werd het zwaarbevochten compromis 8 tot 12, verspreid over het hele land. Op 23 december 1913 tekende president Wilson de wet: Amerika had zijn stelsel van centrale banken. De Baltimore Sun schreef:

De afspraak was aanvankelijk om in 1928 de hele boel weer te ontmantelen, maar daar stak de Grote Depressie echter een stokje voor. Amerika had zijn 'money maker' en al snel overvleugelde New York City Londen als financieel centrum van de wereld en werd de us-dollar in plaats van het Britse pond de nieuwe wereldvaluta. De rest is geschiedenis...