De EU is geen EUSSR

Je kunt het natuurlijk als een vorm van retorica zien, als een van de vele Godwins die in omloop zijn. Als je maar lang genoeg zegt dat Hitler een Oostenrijker was (wat waar is), en Mozart ook (helemaal waar), dan wordt Geert Wilders met zijn Mozartpruik ook een Oostenrijker (wat niet waar is). Dit zijn demoniseringen die door rechts aan links worden toegeschreven (al mocht Geert willen dat hij een Mozart was). Dat moeten we dus niet doen. Geert is gewoon Geert, sui generis, aan niemand anders gelijk te stellen. Zo is het ook met de Europese integratie, dat vaak als een proces sui generis wordt beschreven omdat dit een uniek experiment is dat in de geschiedenis zonder gelijke is. Toch vinden velen op de Dagelijkse Standaard het nodig om van de EUSSR te spreken, alsof de EU met de USSR kan worden vergeleken. Dat is dus eigenlijk een rechts-populistische Godwin. Nu is het waar dat ook de Sovjet-Unie een uniek experiment was (dat inmiddels door de geschiedenis is weerlegd), een experiment bovendien dat in nogal wat landen navolging kreeg. Het Politburo trachtte vanuit Moskou ook een soort grensoverschrijdende integratie op te dringen, maar daarmee is de USSR nog geen EU.

Natuurlijk weten de verspreiders van de omineuze lettercombinatie dat ook wel, wat het 'EUSSR-gebruik' minder grappig maakt en zelfs een slechte adem geeft. De Sovjet-Unie was gebouwd op een revolutionaire dwaalleer, het marxisme-leninisme, en iedereen die zich de gram van het Kremlin op de hals haalde, kon op een enkeltje Siberië rekenen, waar honger, kou en strafkampen op hem wachtten. De EU heeft dat niet, al zouden sommigen graag zien dat die er wel waren om luie Grieken aan het werk te zetten. Grapje, moet kunnen. Maar als je maar vaak genoeg herhaalt dat de EU eigenlijk de EUSSR is, gaan steeds meer mensen het geloven. Dan ga je bijvoorbeeld de Europese Commissie als het Politburo zien, en het Europees parlement als klapvee zoals in het Sovjetparlement. En je kunt de richtlijnen vanuit Brussel oekazes noemen, en Europa een totalitair bureaucratisch systeem waaruit geen ontsnapping mogelijk is en waarin vrij burgers een langzame verstikkingsdood sterven. De Europese Idee kan ook makkelijk als een utopie worden gezien, net als het communisme. Zijn de glaspaleizen in Brussel niet net luchtkastelen vol gebakken luchtverkopers die doen alsof ze transparant zijn in dienst van de vriendschap der volkeren?

U ziet het, de historische analogieën liggen voor het oprapen, want de verbeelding kent geen grenzen, zoals het reëel bestaande Europa die duidelijk wel heeft. Schengenland, lezen we steeds, is op illusies gebouwd, op het idee dat er geen misdaad is, geen immigratie, geen islam, en dat de wereld slechts door Gutmenschen wordt bewoond. Naïevelingen dus, en wat daar van komt hebben we in de vorige eeuw kunnen zien. (Of de bolsjewisten werkelijk zo naïef waren, of eerder een boerenslimheid hadden, is weer een andere kwestie.) De weg naar de hel is met goede voornemens geplaveid, dus ook de weg naar de Europese eenwording. Of dat ook betekent dat we van alle goede voornemens moeten afzien, is weer een andere vraag. Maar het lijkt me toch van belang, voor de goede orde en het zedelijke peil van de discussie, om vast te stellen dat de EU geen USSR is.

De EU is geen USSR, omdat het Europese integratieproces niet met geweld wordt afgedwongen, zoals het Sovjetimperium op tanks en politieke coups was gebouwd, maar op basis van vrijwilligheid geschiedt. Geen enkel land werd gedwongen tot de EU toe te treden, daar hebben de deelnemende volken in alle vrijheid via hun nationale parlementen zelf voor gekozen. Dat maakt ook de veelgehoorde klacht van soevereiniteitsverlies nogal betrekkelijk, zeker als wordt bedacht dat landen die net de dictatuur van zich hebben afgeschud (Spanje, Portugal, de Oost-Europese landen) het meeste enthousiasme voor Europa aan de dag legden. Dat Grieken, Spanjaarden en Portugezen zich nu vanwege de eurocrisis bedrogen voelen, is een andere zaak. In het Griekse geval zijn het vooral de Griekse leiders die bedrog hebben gepleegd. En als Griekenland onder curatele van Europa komt te staan, dan is dat omdat de Griekse elites er zelf een potje van hebben gemaakt, ten nadele van de rest. Alleen in het Verenigd Koninkrijk en in Scandinavië bestond vanaf het begin sterke euroscepsis. De Britten hebben in 1975 van Labour alsnog een referendum gehad (en ja gezegd), en later onder de Tories talloze opt-outs bedongen (waarbij gezegd moet worden dat Groot-Brittannië heel wat gecentraliseerder is dan Europa, reden waarom de Schotten een eigen parlement kregen en de Engelsen die geen eigen parlement hebben zich nu tekort gedaan voelen). Noorwegen stemde in 1972 'nee', zag dus van lidmaatschap af, en is daarna de eigen politieke correctheid blijven koesteren, zonder tussenkomst van Brussel. Denemarken doet wel mee, maar geheel op eigen voorwaarden die door rest worden geaccepteeerd. Daar is niks onderdrukkends aan.

Wat ook weleens vergeten wordt is dat de EU de repressieve macht van de eigen nationale staat ondergraaft. Italianen zijn pro-EU, omdat ze Noord-Europa een minder grote bende vinden dan hun eigen corrupte club politici. Wie tegen te veel staatsmacht is, moet eerder blij zijn dat er via Europa een uitweg is. Niet voor niets is het grootste Europese succes de Gemeenschappelijke Markt, het tegendeel van een alles kapot nivellerende Sovjetdictatuur. Er zijn vele goede redenen om een euroscepticus te zijn, omdat de eurocraten vaak te veel praatjes hebben, omdat zij te hard van stapel lopen en te veel eenheidsdrang aan de dag leggen, en omdat zij het belang van nationale staten onderschatten. Europa heeft te hoge ambities die het vaak niet waar weet te maken, wat de eigen geloofwaardigheid ondergraaft. Dat wijst ook op de grenzen van de macht van Brussel, dat voortdurend moet schipperen tussen de wensen van 27 lidstaten, die het nog steeds voor het zeggen hebben en de 'oekazes' vanuit Brussel moeten uitvoeren (wat ze lang niet altijd even braaf doen). Een sterke centrale macht ontbreekt. Een gemeenschappelijke buitenlandse politiek is zelfs onmogelijk, door de vele tegengestelde belangen van de deelnemende staten, terwijl er geen volk (anders dan de Russen in de Sovjet-Unie) machtig genoeg is om in zijn eentje de baas te spelen. Europa is noodgedwongen een naar binnen gericht pacificatieproject. Maar er zijn ook hele slechte redenen om euroscepticus te zijn. Europa een dwangsysteem noemen bijvoorbeeld, dat vrije burgers knecht. Dat is totale onzin en giftige agitprop bovendien.

De EU is geen USSR, zoals Wilders geen Mozart is. Het is maar dat u het weet, want we schieten er niks mee op om in naam van de vrijheid allerlei valsemunters vrij spel te geven die suggestieve praatjes in omloop te brengen die slechts tot nieuwe duisternis kunnen leiden.