De dreiging voor de VS komt van binnenuit

De raciaal gemotiveerde rellen in de Amerikaanse plaats Ferguson en daarbuiten zijn niet alleen een uiting van woede over een juryuitspraak maar ook van decennialange frustratie. De verschillen tussen arm en rijk worden steeds schrijnender en zijn in 90 jaar niet zo groot geweest. De mensen die gezamenlijk de top 10% van de grootste verdieners uitmaken incasseren ruim de helft van al het inkomen dat de Amerikanen verdienen. De 1% rijkste Amerikanen bezitten evenveel als de 90% die het minst bezitten.

Ondanks democratische presidenten of democratische meerderheden in het congres wordt het verschil tussen arm en rijk al 40 jaar groter en is inmiddels onvergelijkbaar met enig ander land. Zelfs een democratische Afro-Amerikaanse President heeft het tij vooralsnog niet kunnen keren. Sinds het uitbreken van de crisis in 2008 lijkt het allemaal nog eens in een stroomversnelling te zijn gekomen. De werkloosheidscijfers zijn behoorlijk gedaald in de VS en staan officieel nu op 5,8%. In werkelijkheid zijn er veel meer mensen werkloos, omdat ze simpelweg niet meer als zodanig staan geregistreerd. Het werkelijke cijfer komt eerder uit op 11,5%. Onder jongeren is dit 18,6% en onder de Afro-Amerikaanse jongeren zelfs 32,6%.

Zij die wel werk hebben krijgen minder geld voor meer werk. Het gemiddelde loon van een mannelijke werknemer is – aangepast voor inflatie – in 40 jaar gedaald met bijna $ 800 per jaar. Bij vrouwen is de teruggang aanmerkelijk groter.

Er zijn verschillende statistieken, maar gemiddeld wijzen ze erop dat bijna een kwart van alle Amerikaanse kinderen onder de 18 jaar in armoede opgroeien. Zo’n 3,5 miljoen kinderen jonger dan 5 jaar lijden zelfs honger.

Wanneer een overheid als gevolg van de politieke polarisatie er niet in slaagt om meer mensen verlichting en kans op verbetering te bieden stijgen de spanningen verder. Zo’n proces in Ferguson is slechts een uitlaadklep voor de kanslozen.

Ook in de Verenigde Staten staan steeds meer mensen stil bij het geprezen en verguisde boek Kapitaal van de Franse schrijver Thomas Piketty die o.a. over dit onderwerp handelt. Sommige Amerikaanse senatoren proberen door middel van initiatiefwetgeving iets aan de ongelijkheid te veranderen, maar tot nu toe zonder succes. De strijd die de Presidenten Clinton en Obama hebben gevoerd om iedereen een gezondheidsverzekering te bieden is illustratief voor de wijze waarop het politieke bestel daar werkt. Geen middel wordt geschuwd om een democratisch aangenomen besluit te voorkomen of anders te torpederen. Als vertragingstactieken zoals de filibuster niet werken, dan wordt het ene proces na het andere aangespannen. Nadat de wet Obamacare was aangenomen in 2010 zijn er al meer dan 100 rechtszaken tegen de President en zijn regering aangespannen om via de rechter de wet van tafel te krijgen. Nu de republikeinen de meerderheid in het congres hebben, zullen ze President Obama zeker proberen te chanteren om Obamacare af te zwakken of te elimineren. Hierbij zullen zaken zoals het schuldenplafond of de staatsbegroting als losgeld worden gebruikt.

De kruik gaat net zo lang te water totdat hij barst en toenemende burgerlijke ongehoorzaamheid en rellen zullen alleen maar toenemen, zeker als over twee jaar de Republikeinen niet alleen de senaat en het huis van afgevaardigden in handen hebben en ook wellicht het presidentschap.

Michael Toorop
Managing Partner Persist Global Wealth Management BV