CPB: Uitstel project 'Wind op Land' beste optie

Op verzoek van de ministeries van EZ en I&M heeft het CPB een maatschappelijke kosten-batenanalyse (KBA) uitgevoerd van de Rijksstructuurvisie 6000 MW Windenergie op land (SVWOL). Het CPB is daarbij ondersteund door het Energie Onderzoek Centrum Nederland (ECN).

Conclusie: uitstel van het project 'Wind op Land' is de beste optie.

Aan het persbericht van het CPB ontleen ik het volgende:

Uitstel met ongeveer vijf jaar van het project om 3500 megawatt (MW) aan windenergie op land bij te plaatsen, is de beste optie. Een analyse van de maatschappelijke kosten en baten geeft aan dat deze ongeveer met elkaar in evenwicht zijn. De onzekerheden in de berekening zijn echter groot. De gevolgen van het mogelijk niet halen van Europese afspraken op het vlak van duurzaamheid en potentieel grote effecten voor het landschap van plaatsing van 100-meter hoge windmolens, zijn niet meegenomen.

Dat rapporteert het Centraal Planbureau (CPB) in de vandaag verschenen studie 'Maatschappelijke kosten-batenanalyse Structuurvisie 6000 MW Windenergie op land'. Deze is uitgevoerd op verzoek van de ministeries van Economische Zaken en Infrastructuur & Milieu, met medewerking van het Energieonderzoek Centrum Nederland (ECN).

De vraag naar energie is momenteel laag als gevolg van de economische crisis, terwijl er ook sprake is van overcapaciteit. De elektriciteitsprijzen zijn dusdanig laag, dat elke uitbreiding van de productiecapaciteit verliesgevend is. Dat geldt ook voor wind op land. Onderliggende factoren zijn de Amerikaanse schaliegasrevolutie, waardoor Amerikaanse energiecentrales overschakelen naar aardgas en de wereldmarkt wordt overspoeld met een overschot aan kolen. Dit heeft in Europa geleid tot een groter gebruik van kolencentrales.

Daarnaast is vooral in Duitsland een ambitieus investeringsprogramma voor hernieuwbare energie opgezet. De toekomstverwachting is wel dat elektriciteitsprijzen substantieel stijgen, zodra de overcapaciteit is afgenomen en de economische groei toeneemt. Maar deze verwachting en vooral de timing ervan is met grote onzekerheden omgeven. Daarom is het volgens het CPB raadzaam te wachten met de start van windenergie op land. Dan kan er ook beter worden ingespeeld op de prijsontwikkelingen in de elektriciteitsmarkt.

Voor de staatskas is uitstel gunstig, omdat er minder subsidies verstrekt hoeven te worden. Het project ‘Wind op Land’ draagt 1,5%-punt bij aan het bereiken van de duurzaamheidsdoelstelling (door hernieuwbare energie) van het kabinet van in totaal 16% in 2020. Uitstel maakt het lastiger om die doelstelling te halen, maar heeft geen of weinig effect op achterliggende doelen voor het klimaatbeleid, milieu, voorzieningszekerheid of kennisontwikkeling. Wel zou het niet halen van de doelstelling kunnen leiden tot boetes vanuit de EU.

Voor mijn trouwe lezers zal dit allemaal niet als en verrassing komen. Maar gaat het CPB wel ver genoeg?

De uitkomst van dit soort studies hangt kritisch af van de veronderstellingen die men er in stopt. Wat zijn die veronderstellingen? Ik citeer:

De uitkomsten zijn erg gevoelig voor de geraamde elektriciteitsprijzen gedurende de levensduur van het project. Er is sprake van een groot risico: een kleine daling van de elektriciteitsprijs maakt de business case van wind op land onrendabel. In het basispad is gerekend onder de aanname dat de ETS na 2020 blijft voortbestaan en de CO2-prijs langzaam stijgt van 5 euro per ton in 2015 tot 38 euro per ton in 2030 en later. Elektriciteitsprijzen stijgen van 6,3 ct/kWh in 2015 naar uiteindelijk 9,8 ct/kWh in 2040. In gevoeligheidsanalyses is gerekend met een prijspad waarin de emissiehandelprijs van CO2 gedurende de hele periode blijft steken op 5 euro/ton en met een prijspad waar de CO2-prijzen vanaf 2030 stijgen tot 52 euro/ton. De business case verslechtert in het eerste geval met 0,6 mld euro netto contante waarde (NCW) en verbetert in het tweede geval met 0,5 mld euro NCW.

Aldus het CPB.

Lees verder hier.

Zullen de elektriciteitsprijzen in de toekomst zo sterk stijgen? Het lijkt me sterk. En zal de prijs van windenergie gelijk blijven? Dat lijkt me eveneens sterk. En zullen de CO2–prijzen tot 52 euro/ton stijgen? Dat lijkt mij hoogst onwaarschijnlijk, onder meer gegeven het feit dat het Europese emissiehandelssysteem (ETS) thans op apegapen ligt en er onvoldoende politieke steun is om dit misbaksel te reanimeren.

Let wel! Het CPB heeft niet gekeken naar het effect van dit alles op het klimaat/temperatuur, waar het allemaal om te doen was! Maar dat hoefde ook niet, wat dat effect is zó klein dat het niet meetbaar is. Maar het is toch van de gekke dat de oorspronkelijke doelstelling bij een kosten/baten-analyse gewoon wordt genegeerd.

In plaats daarvan heeft het op basis van de literatuur [Noot HL: Welke precies?] aangenomen dat de reductie van CO2 die in dat geval plaatsvindt, is gewaardeerd tegen schadekosten van 20 tot 50 euro/ton, met een jaarlijkse stijging van 1,1%. 

Grappig! De milieueconomische literatuur gaat er vanuit dat een geringe opwarming van de aarde tot 2 graden Celsius een positief effect heeft op de welvaart. Waar komt die schade dan vandaan? 

Het CPB acht de effecten op de werkgelegenheid nihil.

Grappig! Er is een aantal econometrische studies die aangeven dat de met windenergie verbonden verhoging van de elektriciteitsprijzen leidt tot negatieve economische effecten in andere delen van de economie, inclusief een werkgelegenheidsverlies dat een veelvoud bedraagt van de gecreëerde 'groene' banen.

De kosten van conventionele reservecapaciteit voor als het niet waait, zijn weliswaar meegenomen in de studie, maar op een wijze die vragen oproept. In het bijzonder de vraag of rekening is gehouden met efficiencyverliezen elders in het elektriciteitsnet als gevolg van de noodzaak tot neutralisering van de intermitterende productie van windstroom.

En wat betekent die verwijzing naar een boete die wij aan de EU zouden moeten betalen als we de doelstellingen niet zouden halen? Dat is voor mij nieuw. Dat is kennelijk tot op heden aan mijn aandacht ontsnapt. En ik denk dat dat voor de meeste mensen geldt. Is ons parlement daarmee akkoord gegaan? Als dat zo is – maar ik hoop dat ik mij vergis – moet ik mij opnieuw verbazen over de achteloosheid waarmee wij onze nationale soevereiniteit hebben verkwanseld.

Conclusie: geen uitstel zoals het CPB adviseert, maar afstel van deze heilloze plannen.

Er is kritiek geweest op de benoeming van de nieuwe directeur van het CPB, Laura van Geest, die afkomstig was van Financiën. Daar bij werd onder meer de vrees geuit dat zij haar oren te veel zou laten hangen naar de opvattingen van de regering. Met dit windmolenrapport is die vrees ongegrond gebleken. Doorgaan zo!

Voor mijn eerdere DDS–bijdragen, zie hier.