Controverse in Turkije om nieuwe soap

Ach, Turkije, mooi Turkije. Je ontwikkelt je economisch supersnel, met name het westen van het land gaat met rasse schreden sprongen vooruit, steeds meer jongeren behalen een BA en zelfs een MA, je wordt internationaal steeds belangrijker... en dan doe je weer zoiets idioots als de makers van een soap over de Ottomanen publiekelijk aan de schandpaal te nagelen, omdat de manier waarop ze met de voormalige keizers omgaan je niet bevalt. Tsja. Wat moeten we ervan denken. Groeistuipen, de laatste stuiptrekkingen van een achterlijk segment van de bevolking, of een zorgwekkende voorbode van dingen die nog komen gaan?

U zult wel denken: 'waar heeft die Van der Galiën het nu weer over?' Nou, er komt een nieuwe soap aan die hoogstwaarschijnlijk bijzonder populair zal blijken te zijn. De show heet Muhtesem Yüzyil, wat zoiets betekent als De Magnifieke Eeuw. Deze serie - waarvan we alleen nog maar de trailer gezien hebben - gaat over de heerschappij van Süleyman I. Dat is dus Süleyman de Prachtlievende (of, zoals Turken hem kennen, Kunani Süleyman [Süleyman de Wetgever]). Süleyman is één van de grootste en bekendste Ottomanen. Een keizer zoals er maar een paar geweest zijn. Hij veroverde een groot deel van Europa en stond bekend als één van de grote (en voor Europa gevaarlijke) heersers van zijn tijd.

Maar ja, keizers zijn nu eenmaal mensen en hebben hun ondeugden. Sterker nog, omdat ze juist zulke bekende en machtige mensen zijn, zijn hun ondeugden vaak ook groter dan die van de gemiddelde mens. Daar komt bij dat een veroveraar, wat Süleyman natuurlijk was, alleen maar landen kan veroveren door ze met geweld in te nemen. Dus als je dan een televisieserie maakt over zijn heerschappij laat je niet alleen zijn sterke kanten zien, maar ook zijn zwakke kanten. En zo hoort het ook.

Daar denken extreemnationalistische Turken jammer genoeg anders over (overigens zijn dit niet de Atatürkistische nationalisten waar we veel over horen; nee het betreft hier types die terugverlangen naar de tijd van de Ottomanen en die hun pan-Turks nationalisme vermengen met vaak conservatieve religieuze denkbeelden). Zij schreeuwen al moord en brand voordat ze zelfs maar de eerste uitzending hebben gezien. Muhtesem Yüzyil moet van de buis geschopt worden! Het is een belediging voor de Ottomanen!

Zij vinden het met name vervelend dat de makers van de show aandacht schenken aan Süleymans seksleven in zijn harem. Scriptschrijver Meral Okay reageert terecht ironisch. "Dit is geen documentaire voor schoolkinderen", aldus Okay. Hij voegt toe dat het zijn critici zal verbazen, maar de sultans "werden niet door verstuiving voortgebracht." Die harem diende een doel.

Goed, je zou denken 'een paar gekken die wat schreeuwen, wat maakt het uit?' Juist. Het vervelende is dat het hier niet "een paar" gekken betreft. Er zijn al duizenden klachten binnen gekomen n.a.v. de trailer van de show. Alsof dat niet erg genoeg is doet de heersende AK Parti ook dapper mee. Vice-premier Bülent Arinç liet al weten dat "zij die de belangrijke personen van onze geschiedenis proberen te vernederen" vervolgd zullen worden. "Wat noodzakelijk is, zal gedaan worden".

Ja, ja, hartstikke leuk meneer Arinç. Wat hebben we immers aan de vrijheid van meningsuiting? Waarom zouden kunstenaars vrij moeten zijn hun eigen interpretatie te geven van personen en gebeurtenissen? Schandalig, natuurlijk, dat zo'n gluiperige scriptschrijver zijn creativiteit zomaar durft te gebruiken! Opsluiten en de sleutel weggooien! Zo ga je om met zulke raddraaiers.

Het blijft tekenend voor de AK Parti: in plaats van dat deze Anatolische conservatieven het klootjesvolk proberen op te heffen spelen ze continu in op hun vooroordelen, angsten, driften en bijgeloof om er politiek munt uit te kunnen slaan. Want wat is de vrijheid van meningsuiting nu helemaal vergeleken met een zeteltje of drie, vier extra in het parlement?

Overigens betreft het hier géén documentaire: de makers van Muhtesem Yüzyil proberen al een tijdlang uit te leggen dat het een fictionele televisieserie is, gebaseerd op ware gebeurtenissen. Met andere woorden, ze maken er geen geheim van dat ze hun eigen creativiteit hebben gebruikt en dat de show niet helemaal gezien moet worden als een onderhoudende geschiedenisles.