Roger Scruton is een bekende conservatieve filosoof die vorig jaar overleed. In een van zijn laatste
toespraken duidde hij de confrontatie tussen links en rechts. Wat heeft links, dat rechts niet heeft?
Een veel gehoorde kritiek is dat rechts nog te weinig visie en verbeeldingskracht uitdraagt en te veel op de droge feiten blijft hangen. Hoog tijd om dit verschil in dynamiek tussen links en rechts te belichten. Een wereldbeeld dat slechts is gebaseerd op feiten, al zijn ze juist, kan geen zielen in vuur en vlam zetten: hierdoor blijft mainstream rechts achter de linkse wagen aansukkelen. In dit artikel stel ik niet alleen de diagnose, maar presenteer ik ook de remedie en geef ik een vooruitzicht op wat er zal gebeuren met de politiek als de dynamiek niet verandert.
De zinloosheid van argumenten
In de politiek-correcte hoek zaten vooralsnog de leuke, meest expressieve meisjes; linkse talkshows voelen als een warm bad van sociale geborgenheid voor wie zich laat meevoeren in de ‘juiste’ meningen en emoties. Zoals staat uitgelegd in
Levenslust en Doodsdrift (2017, p. 210)
is dit een eigen dynamiek waartegen niet met argumenten valt te concurreren. Dit verklaart ook precies de politieke werkelijkheid van vandaag. Want wie die nauwkeurig waarneemt, ziet dat argumenten de gang van zaken nauwelijks beïnvloeden. Terwijl we dat wel zouden willen.
De discussie gewonnen is de klant verloren, aldus een belangrijke zegswijze uit de verkoopwereld. Hierom heeft argumenteren ook in de politiek weinig zin: het is effectiever om mensen bloot te stellen aan een schoonheid die hen aantrekt. De maatschappij die je nastreeft moet je daarom niet beschrijven, maar moet je feitelijk scheppen: vormgeven via een eigen leefgemeenschap, een eigen zuil. Zodat dit ideaal invoelbaar wordt.
Machtswellust achter lieve plannetjes
Terug naar Scruton. Hij deelde inzichten die dit beeld versterken: links heeft het over de toekomst, terwijl rechts terugkijkt en wil behouden wat goed werkt. Om de argumentatielijnen van links te begrijpen hoef je niet bijzonder slim te zijn: ze zijn binair en simpel – onderdrukten tegenover onderdrukkers – en spelen in op de identificatie met de underdog. Als je links op emotioneel niveau wil weerstaan, dan moet je diep vertrouwd zijn met de grilligheid van de menselijke aard, die zich nu eenmaal niet laat kneden naar naïeve wensdromen. Het helpt ook als je een sensor hebt voor de brute machtswellust die vaak achter hun idealistische plannetjes schuilgaat. Links ruikt naar positivisme, gelijkheid en idealisme – wie echter doorbijt proeft bloed, angst, en pure terreur.
Verbeeldingskracht boven koude logica
Maar dan zijn we er niet. Met het bovenstaande heb ik nog slechts omschreven wat verwerpelijk is aan links, wat iets anders is dan het gloedvol uitdragen van een eigen ideaal. Ooit zei Thierry Baudet: “Als academicus discussieerde ik veel over nationalisme en vaderlandsliefde. Ik werd om de oren geslagen met dooddoeners als ‘imagined past’ en ‘invented traditions’. Mijn standpunt zou slechts berusten op fantasie en verbeeldingskracht, hunkerend naar een verleden dat nooit bestaan heeft. Op een dag zei ik, prima, laten we dan ons voorstellingsvermogen gebruiken – laten we mooie dingen uitdenken en uitbeelden, wie kan daar nu tegen zijn?” Vanaf dat moment begon hij naar eigen zeggen debatten te winnen. Die kern moet overeind blijven.
Een voorbeeld van een linkse argumentatie is: ‘Vrouwen worden door mannen mishandeld, en dus leven we in een patriarchale samenleving.’ Dit kun je uiteraard bestrijden met argumenten. Je wijst er bijvoorbeeld op dat huiselijk geweld vaak over-en-weer is, of je haalt de geschiedenis en biologie erbij. Mannen staan vaak vooraan bij het uitoefenen van macht, maar dit maakt hen ook kwetsbaar – als er een opstand is gaat hun kop er als eerste af. Vrouwen behartigen hun belangen dikwijls vanuit de achtergrond en treden daarbij slechts naar voren als het niet anders kan. Met geduld en kennis zijn linkse argumentaties af te zwakken, maar zelfs als dat lukt heb je dat strijdbare linkse idealisme nog niet vervangen met een eigen rechtse strijdlust.
Post-logos: rationele argumenten bekeren geen zielen
In Levenslust en Doodsdrift omschreef ik dit alles als ‘post-logos’: argumenten winnen misschien een debat, maar de strijd om iemands ziel is iets heel anders. Inmiddels zeg ik: postuleren staat boven bewijzen. Als je iets heel stellig zegt, dan gaat de werkelijkheid zich onder de kracht van die stelligheid anders gedragen. Na verloop van tijd krijg je alsnog je bewijs. Bij politieke of maatschappelijke macht is het van ondergeschikt belang of je iets ‘bewijst’. Wat telt is dat je een wereld schept waarin je zélf kunt gedijen naar de maatstaven van het ware, het goede en het schone.
Scruton omschrijft hoe het linkse wereldbeeld als een waarheid wordt voorgesteld. In de wereld zien we bijvoorbeeld dat er armoede bestaat – dan moet dit komen door het kapitalisme, want dat is de dominante productiewijze. Links is een seculier geloofssysteem: iedere waarneming wordt door het raster van dat geloof geperst om de waarheid van dat geloof te bevestigen. Rechts werkt niet zo – rechts komt met feiten en argumenten. Rechts is het fatsoen, het willen behouden van het huis (in brede zin). Links niet – links gaat over het inzetten van verandering: links denkt en spreekt in termen van toekomstdromen. Links handelt in dromen en angstbeelden, zoals een aarde die ten onder gaat aan klimaatverandering, of waar iedereen alles eerlijk deelt middels een basisinkomen. Een ontkerkelijkt paradijs en een ontkerkelijkte Apocalyps.
Debatten gaan niet over feiten
Hieruit volgt de ontknoping: gaan debatten over feiten? Je discussieert zelden over feiten zoals de opkomst van de zon – een debat begint waar er een levensbeschouwelijk voorbepaalde overtuiging wordt bekritiseerd. Pas dán zoeken mensen de feiten erbij om hun overtuiging te staven. Het gaat dus niet om de kracht van argumenten maar om de kracht van overtuigingen, van visies. Dát is de bepalende brandstof voor politieke macht.
Zolang rechts geen verhaal heeft over de toekomst kan links dat vacuüm invullen. En het wordt links makkelijk gemaakt: zonder visies en vergezichten krijg je hooguit een ‘zakelijk rechts’, met lage belastingen en stimuleren van het mkb. Het eindigt steevast in een partij die uiteindelijk buigt voor pro-vluchtelingen retoriek. Rechts heeft geen eigen visies: hierom bewegen ze mee met het linkse wereldbeeld van goed en kwaad.
‘Rechts’ als vertraagde versie van ‘links’
Als het aankomt op hun innerlijke waarheid en diepste gevoelens, dan is mainstream rechts werkelijk gaan geloven dat links aan de kant staat van de zwakkeren. En dat het hooguit hun eigen rol is om binnen het democratische systeem ‘advocaat van de duivel’ te spelen, opdat de linkse veranderingen niet al te snel gaan en het systeem doen ontsporen. Zo rijden mainstream links en mainstream rechts nog altijd
op hetzelfde spoor: alleen rijdt de linkse trein iets harder dan de rechtse.
Neem nu
deze uitspraak van D66-lijsttrekker Sigrid Kaag van afgelopen november: “Wij buigen niet voor nationaal-populisten met hun Jodenhaat, moslimhaat en vrouwenhaat. We vertrouwen op de kracht van mensen. We doen dit samen. Het is tijd voor nieuw leiderschap.”
Merk de binaire voorstelling van zaken op: onderdrukten staan op tegen onderdrukkers. Dan het collectivisme, de groepsknuffel, ‘samen doen.’ De implicatie is dat je ‘erbij hoort’ en ‘aan de goede kant staat.’
Positivosausje
Tot slot het positivosausje: ‘wij geloven in de kracht van mensen.’ Wat zegt dit? Idealiter leef je in een samenleving die weinig multicultureel is, maar waar veel vertrouwen is. Bij zo’n quote denken we aan iemand met beperkingen die slecht meekomt in het arbeidsproces, maar die met wat begeleiding nog steeds iets nuttigs kan doen, en zo alsnog een plek vindt om warmte en waardering te ontvangen.
De praktijk is echter bussen vol bontkraagjes, ook wel 'kansjongeren' genoemd. als je iemand aanspreekt op gedrag, krijg je met kopschoppers te maken. De idealen van Kaag zijn hol, want iedereen met realiteitszin ziet inmiddels dat de linkse multiculti-utopie leidt tot sociaal verval. De kwetsbaren in de samenleving en doorsnee arbeiders hebben weinig zin om te betalen voor publieke voorzieningen waar zij hun eigen kinderen niet met een gerust hart zouden achterlaten.
Links initieert, rechts volgt
Zelfs als rechts reageert op het citaat van Kaag met: “Moslimhaters? Zo zijn wij niet!”, dan heeft rechts daarmee al een reagerende, passieve rol ingenomen. Kaag blijft initiator – haar linkse wereldbeeld is het middelpunt, en de rechtse criticus niet veel meer dan iemand die daar omheen zwerft. Trump begreep het beter: hij schiep een eigen mythos – ‘Make America Great Again’ – en liet links op hém reageren in plaats van andersom.
Experts ontdekken dat het goedkoper en efficiënter is om landen te besturen zonder visie en zonder politiek, maar wél met technologie. Dit aankomende systeem zal, qua sfeer en invulling, nog wat smaakaccenten erven van de huidige wereld.
Als dit systeem een linkse insteek krijgt dan eindigen we zoals in China, met een social credit system. Links gaat immers uit van collectivisme en maakbaarheid, en is
all about control. De enige vraag is: kan rechts een voldoende aanlokkelijk alternatief opwerpen, om mensen te verleiden voor een andere koers te kiezen?
Volg Sid nu ook via Telegram en via de nieuwsbrief op www.sidlukkassen.com – schrijf u in, en check regelmatig de mapjes ‘spam’ en ‘reclame’. Sid put veel morele steun en inspiratie uit zijn lezers, die hem altijd weer stimuleren om ‘against all odds’ door te ploeteren tegen het stugge systeem. Doe mee via BackMe!