Column Peter Plasman: Schrap eenvoudige belediging uit het strafrecht, breid de vrijheid van meningsuiting uit!

“Niemand heeft het recht om niet beledigd te worden” waren afgelopen vrijdag de woorden van onze minister-president. Dubbele ontkenningen maken teksten onnodig lastig: Rutte zegt hier dat beledigen mag. Dat is natuurlijk juridische apekool, belediging is als misdrijf strafbaar gesteld in artikel 266 van het Wetboek van Strafrecht. Wie het niet gelooft kan aan Geert Wilders vragen hoe zijn ervaringen zijn de laatste jaren met “het mogen beledigen.”

De strafbaarstelling van belediging is één van de begrenzingen van het grondrecht van vrijheid van meningsuiting. Andere begrenzingen zijn bijvoorbeeld het niet mogen haatzaaien, opruien en verbaal afpersen (“ik denk dat het beter voor je is wanneer je mij heel snel jouw geld geeft”).

Het is natuurlijk bijzonder spijtig dat enige inperking van de meningsvrijheid in onze samenleving noodzakelijk is. Maar we willen niet afgeperst worden en we willen ook niet dat anderen de meest grove leugens over ons de wereld in mogen slingeren (laster), dus bepaalde inperkingen zijn noodzakelijk.

Bij belediging ligt dat al anders en nu de minister-president verklaart dat beledigen mag is het een goed moment om de noodzakelijkheid van belediging als delict ter discussie te stellen. Belediging is in zijn eenvoud - aantasten van eer en/of goede naam - in de rechtspraktijk een lastig en energievretend fenomeen. Want wat is dat, aantasting van de eer en/of goede naam? Mag je een diender homo noemen? Nee, dat mag niet want dat bedoelt de afzender als diskwalificatie. Maar als je de diender nu hetero noemt? Ongeacht de bedoeling van de afzender zie ik een rechter hiervoor niet veroordelen.

Mag je ACAB op je pet zetten ? Nee, want dat staat voor All Cops Are Bastards. Mag 1312 dan wel op je pet ? Lees voor A=1, C=3 enzovoort. Dat mag dan weer wel, want zo duidelijk is dat niet. Wanneer dat wel duidelijk wordt kan de rechter er weer anders over denken.

Mag je de profeet Mohammed of Jezus Christus beledigen? Dat mag, want het niet mogen beledigen beperkt zich tot de levenden en godslastering is al een paar jaar niet meer strafbaar. De beledigde moet in levende lijve bovendien naast de aangifte ook uitdrukkelijk aangeven dat hij vervolging wenst. Er zijn nogal wat mensen die snel op de teentjes getrapt zijn en de aangiften stromen binnen. Belediging niet langer strafbaar stellen zou nogal wat werk schelen.

Er is echter een veel indringender reden om met Rutte belediging als delict ter discussie te stellen. Dat is het prijskaartje dat aan de strafbaarstelling hangt, de inperking van onze vrijheid van meningsuiting. Zijn we als samenleving eigenlijk nog wel gediend van de inperking van deze vrijheid?

De slachting van Paty leidde direct tot een discussie over de grenzen van die vrijheid. Het beledigen van de profeet Mohammed zou strafbaar moeten worden, vinden sommigen. Uiteraard een zeer ongepast moment voor het aanzwengelen van zo’n discussie, maar vrijheid van meningsuiting houdt uiteraard ook in dat die mening op een zeer ongepast moment gegeven mag worden. Ook een bizarre mening mag op zo’n moment. Een zeer adequate reactie op dat voorstel zou natuurlijk wel zijn het met cartoonist Joep Bertrams uitsteken van een hele lange tong: weet je wat lui? Niks extra strafbaarstelling. Om te laten zien hoezeer wij hechten aan het vrije woord schaffen wij het delict eenvoudige belediging juist af!

Doordat eenvoudige belediging geen misdrijf meer is verdwijnt ook de ernst ervan, het wordt meer roep maar raak. Ongetwijfeld zullen er lelijke dingen over mensen gezegd blijven worden en zullen sommigen zich soms met recht gekwetst voelen. Er zal schade aangericht worden. Vergelijk het met nepnieuws. De schade die daardoor ontstaat wordt terecht voor lief genomen, omdat de vrijheid van meningsuiting voorrang heeft. Het fenomeen nepnieuws kan ook het vuilnisvat voor de belediging worden: de belediging als nepnieuws. De reactie op een belediging kan een schouderophalen worden in plaats van het in gang zetten van een overbelast justitieel apparaat.

De winst die door het afschaffen van de strafbaarstelling van belediging geboekt wordt voor de vrijheid van meningsuiting moet zwaarder tellen dan de schade die sommigen ondervinden van lelijke woorden. Dat geldt des te meer in een tijd waarin sommigen die vrijheid willen aantasten. De aanval is de beste verdediging: de vrijheid van meningsuiting aanvallen? Dan breiden wij die uit!