Column Peter Plasman: De Griekse vakantie van de Koning was een hele dikke middelvinger naar de samenleving

Het goedpraten van het Videla-regime, een vakantievilla in Mozambique, een nieuw waterspeeltje van twee miljoen euro ten tijde van crisis, het niet naleven van de coronaregels... heus, het Nederlandse volk is wel wat gewend als het gaat om onze Koning. Maar dat een weekje naar Griekenland met de privéjet afgelopen vrijdag nog een goed idee leek, dat is toch iets waar het Nederlandse volk, terecht, anders over dacht. Willem-Alexander, Máxima en de drie kinderen keerden zaterdag al terug, al is de discussie daarmee nog lang niet voorbij.

Rutte deed afgelopen week een indringende oproep aan Nederland. Hij riep iedereen op om niet de randen van de regels op te zoeken. Bijna 8 miljoen landgenoten keken naar de persconferentie en de toelichting op de keiharde maatregelen om corona in te dammen: "Wees niet die eigenwijze persoon die de randjes van de regels opzoekt. Wees die realistische Nederlander die opstaat en zijn verantwoordelijkheid neemt als het erop aankomt. En dat is nu. Dank u wel.”

En waar Willem-Alexander zeven maanden geleden de natie empathisch toesprak dat we deze coronacrisis samen aan zouden kunnen, gooide hijzelf de begrippen 'alertheid', 'solidariteit' en 'warmte' keihard over boord. En dat is, als boegbeeld van de regering, een hele dikke middelvinger naar al diegenen die (economisch) keihard worden getroffen door de coronamaatregelen. Aan al die ondernemers die nauwelijks het hoofd boven water kunnen houden, aan al die medewerkers in de zorg de benen uit hun lijf lopen en aan een ieder die op wat voor wijze dan ook kennis hebben gemaakt met het coronavirus.

Ook de rol van premier Mark Rutte is dubieus. Stond de antenne voor de gevoelens in het land even uit of dacht de premier dat wat extra negatieve aandacht voor de koninklijke familie geen kwaad zou kunnen? Is Rutte in zijn hart een republikein die dacht “wie een kuil graaft voor zichzelf enzovoort”? Want dat Rutte te laat heeft beseft dat de vakantie van de koning en zijn gezin naar Griekenland ‘niet langer te rijmen was met de oplopende besmettingen en de aangescherpte maatregelen’, pruimen we niet. Zeker niet na de persconferentie van dinsdag 13 oktober jonsgtleden.

Dat het imago van het koningshuis onherroepelijk een flinke deuk oploopt is niet alleen te wijten aan het wat te uitbundig buiten zetten van de bloemetjes, maar ook aan het toekennen van forse toelages. "Nu moeten we ons schrap zetten voor de gevolgen van een zware economische crisis", zei de Koning tijdens de Troonrede op Prinjesdag. Deze woorden zijn niet te rijmen met de feiten.

Ze moet nog achttien worden, maar toch wordt de uitkering die Prinses Amalia vanaf volgend jaar krijgt al verhoogd. Op jaarbasis kan ze vanaf dat moment op ruim 1,6 miljoen (!) euro rekenen. Daarvan geldt 296.000 euro als inkomen, en de overige 1,3 miljoen euro is bedoeld voor personele en materiële uitgaven. Het kabinet schrijft dat het totale bedrag op jaarbasis met 47 duizend euro omhoog gaat vanwege een prijsbijstelling die ook voor ambtenaren geldt. Amalia wordt op 7 december volgend jaar 18, waardoor ze die maand 111.000 euro als toelage ontvangt. Afspraken over de hoogte van de toelage en eventuele prijsbijstellingen zijn in een wet vastgelegd die sinds 2009 van kracht is.

Ook de Koning, de Koningin en prinses Beatrix (als voormalig koningin) krijgen een uitkering van de staat als inkomen, plus een tegemoetkoming voor personele en materiële uitgaven. Zo ontvangt Wilem-Alexander volgend jaar ruim 6 miljoen euro, waarvan een miljoen is bedoeld als inkomen. Máxima ontvangt in totaal ruim een miljoen, Beatrix ruim 1,6 miljoen. In totaal gaat er 63,7 miljoen euro naar het koningshuis. Over dit geld wordt geen inkomens- of vermogensbelasting betaald, net zoals leden van het Koninklijk Huis ook geen erfbelasting of schenkrechten hoeven te betalen. De vrijstelling van deze laatste twee geldt ook voor het privévermogen van het Koninklijk Huis.

Dit miljoenenbal - waar het credo meer, meer en meer is - is niet uit te leggen aan een volk dat de broekriem moet aanhalen. Het wordt daarom hoog tijd dat in de Kamer de Wet financieel statuut Koninklijk Huis wordt aangepast. Dat Rutte bij de kritiek over hogere toelage sprak over een 'permanente discussie' is daarbij een terechte constatering: dat is namelijk wat we jaarlijks bij het vaststellen van de begroting doen. Praten over geld! Het is dan ook meer dan terecht dat we ook jaarlijks bekijken of de toelage van het Koninklijk Huis, afhankelijke van de financiële situatie van Nederland, dan wel omhoog of naar beneden wordt bijgesteld.

Willen we het Koninklijk Huis ook voor toekomstige generaties behouden, dan zal de antenne richting samenleving sterk moeten worden verbeterd. Te vaak straalt het gezin uit dat het geen enkel probleem heeft met het imago van grootgraaiers. Met jaloezie zal onze Koning terugdenken aan zijn opa Bernard. Die had het immers veel beter voor elkaar: zonder morren nam hij de rol van man van de Koningin op zich, zodat hij ons land steeds “internationaal op de kaart kon krijgen”. Dit door zijn hele leven de bloemetjes buiten te zetten. Toen hadden we als luis in de pels good old Willem Oltmans, die dat op hilarische wijze aan de kaak stelde. Waar is Willem Oltmans eigenlijk als je hem nodig hebt?