Column Ozair Hamid: Kies voor het slachtoffer, niet de dader

Afgelopen week, toen een lesbische Nigeriaanse asielzoeker werd overgoten met kokend water, was deze verdorven filosofie zichtbaar. In plaats van de dader, die met deze actie de meest fundamentele Nederlandse normen en waarden aan de laars heeft gelapt, te bestraffen en te beboeten, werd het slachtoffer geacht om het azc te verlaten, om daarna geen enkele vorm van ondersteuning te krijgen. Waarom werd in dit geval de dader niet per direct overgeplaatst, en waarom liepen de daders nog vrij en blij rond in het azc?

Het niet-recht doen is een ziek elementair verschijnsel dat na haast elk incident optreedt in Nederland. Er wordt rekening gehouden met de persoonlijke omstandigheden van de dader, met de mentale gezondheid van de dader, met het verleden van de dader. Maar wanneer wordt er rekening gehouden met de persoonlijke omstandigheden van het slachtoffer, met het verleden van het slachtoffer, met de mentale gezondheid van het slachtoffer?

Het rechtssysteem is er in de eerste plaats om recht te doen aan het slachtoffer; niet om de dader op zijn gemak te stellen. En deze cruciale gedachte, die het fundament zou moeten vormen in elke geciviliseerde samenleving, lijkt eenvoudigweg niet aanwezig te zijn bij veruit de meeste Nederlanders.

Vergeving kan goed zijn, en het rechtvaardig en respectvol behandelen van een misdadiger is vaak van belang. Maar dit zijn zaken die horen op te treden in de persoonlijke relationele sfeer, en dus niet horen op te treden in het recht dat geld voor iedereen.

De afgelopen jaren lijkt dat inzicht, dat veronderstelt dat het slachtoffer centraal zou moeten staan, aan kracht te hebben gewonnen. Zo verschijnen in tal van ministeriële documenten dat het slachtoffer meer centraal zou moeten staan. Maar een tekortkoming aankaarten verbetert de situatie voor zij die onrechtvaardig zijn behandeld niet.

Veranker het principe ‘het slachtoffer centraal’ daarom in Nederlandse wet- en regelgeving, of, preferabel, verhoog minimum- en maximum straffen voor ernstige delicten. Want pas dan zal het recht, dat gecreëerd is voor de slachtoffers en niet voor de misdadigers, écht zegevieren.