Column Frits Bosch: 'De dwang van een vrouwenquotum is onnodig én onwenselijk'

Topman Klaus ‘Orka’ Gehrig van Lidl is onverwacht opgestapt vanwege een machtsstrijd om posities van vrouwen aan de top. Eigenaar Dieter Schwarz heeft de toppositie weer ingenomen. Dit is hopelijk niet het begin van een trend dat vrouwen en mannen elkaar gaan bestrijden, niet vanwege elkaars talenten en competenties, maar vanwege hun geslacht.

Gaat het goed met vrouwen op de werkvloer? Jazeker! Het Centraal Bureau voor Statistiek (CBS, 30-4-21) toont dat de netto arbeidsparticipatie van vrouwen toeneemt naar 64,5 %, amper minder dan mannen, 72,4%. Vrouwen ontwikkelen zich goed richting top van bedrijfsleven en instellingen. 26% van de topinkomens van de duizend grootste bedrijven valt vrouwen toe. In 2010 was dat 17%. Het aandeel vrouwen die meer dan 100.000 euro verdient bij de duizend grootste bedrijven ligt nu op 18% en neemt toe. Dat zijn vrijwel allen vrouwen in voltijd banen. Al vele jaren is de bestverdienende manager een vrouw, Nancy McKinstry, CEO van Wolters Kluwer met een jaarsalaris rond 10 miljoen euro.

Is er dan niets meer te wensen? Jawel, feministen vinden dat het nog te langzaam gaat met de gelijke man-vrouw balans. Meer dwang achten ze wenselijk. Er is al een vrouwenquotum voor Raden van Commissarissen van beursgenoteerde bedrijven. Dit houdt in dat mannelijke commissarissen die vertrekken vervangen worden door een vrouwelijke commissaris, totdat tenminste eenderde uit vrouwen bestaat. Inmiddels heeft tweederde aan dat vereiste vrijwel voldaan en het neemt toe.

Nu staat een vrouwenquotum voor Raden van Bestuur van beursgenoteerde bedrijven op het wenslijstje. De Eerste Kamer buigt zich over de vraag of dat wel verstandig is. Het aantal vrouwen in deze raden van bestuur is inderdaad bescheiden. Driekwart van de 77 beursgenoteerde bedrijven heeft minder dan eenderde vrouwen in het bestuur. Eenderde van die bedrijven heeft geen vrouw in het bestuur. Is dat een schande? Dat lijkt me niet, want het geringe aantal is verklaarbaar. Het Sociaal Cultureel Planbureau stelt dat het een belemmering vormt voor doorstroming dat slechts 40% vrouwen voltijd werkt. Ze doen niet mee aan ‘de cultuur van lange werkweken’. Deeltijdbanen passen niet bij raden van bestuur van beursgenoteerde bedrijven, waar vaak werkweken van meer dan 60 uur gelden. Ambiëren vrouwen dit soort hondenbanen niet?

Bovendien is het de vraag of het specifieke karakter van een beursgenoteerd bedrijf bij vrouwen past. Voor een beursgenoteerd bedrijf staat winstoptimalisatie centraal. Dat betekent dat de raad van bestuur, in veelal zware concurrentieverhoudingen, forse risico’s moet nemen om dit te realiseren. Mannen zijn vanuit hun testosterongehalte eerder dan vrouwen geneigd om dit soort risico’s aan te gaan. Het is een hardere wereld dan van niet-beursgenoteerd en instellingen. Het is niet voor niets een mannenbolwerk. De eigenaren van het bedrijf, de aandeelhouders, eisen immers dat hun investering rendeert via een gunstige koersvorming van het aandeel op de beurs. Mocht dit structureel tegenvallen, dan volgt ‘daar is het gat van de deur’!

Hier wordt niets met de mantel der liefde bedekt. Dat neemt niet weg dat vrouwen mannen wellicht kunnen behoeden voor overmatige risico’s. Ze kunnen zelf participeren in minder risicodragende portefeuilles, zoals ondermeer communicatie, duurzaamheid en personeelszaken. Die trend nemen we nu waar. Vrouwen in Raden van Commissarissen zullen mogelijk doorstromen naar Raden van Bestuur. Deze instroom dient geleidelijk plaats te vinden. Daar past de dwang van een vrouwenquotum niet bij. Het is onnodig en onwenselijk. Het leidt tot discriminatie van mannen en tot strijd tussen mannen en vrouwen.

Frits Bosch, auteur van Feminisme op de werkvloer.