Begrijpen we Jezus wel goed? Opvang in de regio en de grenzen dicht is conform de Barmhartige Samaritaan!

We zijn weliswaar niet meer zo kerks, maar het christelijke gedachtegoed zit nog diep in ons. Ik ben christelijk opgevoed en Luthers gedoopt. De verhalen van Jezus Christus ken ik nog vrij goed. Ik heb ze in de Bijbel nog eens nagelezen en vraag me af of Jezus ons ongewild op het verkeerde been heeft gezet.

Jezus moet een hele bijzondere man zijn geweest, want hij veranderde water in wijn, zuiverde een melaatse, genas een verlamde man, genas een man met een verschrompelde hand, wekte de dochter van Jaïrus op uit de dood, bracht een storm tot bedaren, voedde 5.000 mensen met vijf broden en twee vissen, liep over water, voedde meer dan 4.000 mensen, wekte Lazarus op uit de dood, zuiverde tien melaatsen, genas de blinde Bartimeüs, maakte een net vol vissen, en ga zo maar door. Het is een echt lange lijst met wonderen die Jezus heeft verricht. Als klap op de vuurpijl stond hij zelf op uit de dood. Dat zie ik Victor Mids van ‘Mindfuck’ nog niet doen!

Jezus heeft ons diverse malen een goede raad gegeven. De meest belangrijke daarvan is “hebt elkaar lief”. In mijn boek “Schaft ook Nederland zich af?” vraag ik me af of we Christus’ boodschap van naastenliefde verkeerd begrijpen.

In de Bijbelse parabel van de Barmhartige Samaritaan vertelt Jezus dat twee hooggeplaatste Joden, een priester en een Leviet, weigeren hun handen vuil te maken aan een slachtoffer van een geweldsmisdrijf langs de kant van de weg. Maar een Samaritaan, een destijds door de Joden geminacht volk, is wél hulpvaardig en toont naastenliefde. De Samaritaan helpt hem op zijn ezel en brengt hem naar de dichtstbijzijnde herberg om verzorgd te worden, waarna de Samaritaan zijns weegs gaat. De strekking is dat je de ander helpt, ook al komt het je niet goed uit. Onze interpretatie hiervan is dat we iedere persoon waarmee je op deze aarde leeft evenveel moet helpen als ware het je naaste. Volgens de Amerikaanse psycholoog Paul Bloom is dit zoals beschreven in zijn boek “Against empathy”, een misverstand. Empathie is dan een slechte morele gids. Het geeft ons een goed en superieur gevoel en is uiteindelijk egoïstisch. Het ontbeert verhoudingen en is vertekend. Het is een valkuil.

Echt altruïsme kent de natuur niet, het draait om natuurlijke selectie en voortplanting. Naastenliefde betekent compassie voor de medemens en zich medeverantwoordelijk voelen voor het welzijn van de medemens. De Samaritaan nam het slachtoffer niet mee naar zijn huis en zei niet tegen hem: “dit is mijn huis, ik verstrek je bed, bad, brood. Je kunt hier onbeperkt blijven, op mijn kosten.” Hij bood hem wel opvang in de regio, de herberg. Zeker, maar dient naastenliefde dan niet voor allen in gelijke mate te gelden? Jezus bedoelde helemaal niet dat we vluchtelingen ‘bed, bad, brood en je kunt hier onbeperkt blijven, op onze kosten’ moeten verstrekken. Meer dan van de 60 procent van de immigranten zijn economische vluchtelingen: 535.000 tijdens Rutte 2 en 100.000 in 2018. Dit kan niet doorgaan, daarom immigratie op nul, grenzen potdicht, opvang in de regio. Dat is conform de Barhartige Samaritaan, dus we hoeven ons daar niet schuldig over te voelen. Dat lucht op.

Ik vroeg Tijs van den Brink, u weet wel die EO presentator die altijd zo moeilijk kijkt alsof hij iets heel smerigs ruikt, of ik fout zit met mijn interpretatie van de Samaritaan en zo ja, waar. Hij antwoordde me dat hij geen tijd voor me heeft. Dat verwacht je toch niet van zo’n Godsvruchtig man.

Nee, dan de etymoloog en apenspecialist prof. Frans de Waal. Hij vertelde me “we leven in de eeuw van empathie”. Mensen zijn doorontwikkelde apen met een apelijk oerinstict. Chimpansees beschermen hun eigen groep en weren buitenstaanders. Hun begrip voor anderen is volgens De Waal ‘een kwestie van gradatie’: empathie voor familie, compassie voor naasten in de groep, maar veel minder voor chimpansees erbuiten. Ons apelijk oerinstinct is door de eeuwen ondergesneeuwd geraakt door wetenschap, religie en ideologie. Bovendien nemen we door de massamedia dagelijks kennis van mensen in andere delen van de aarde. We raken nauw betrokken bij hun noden en ze roepen ons steeds toe “toon empathie!”, terwijl “wij het zo goed hebben”.

De conclusie is dat de christelijke moraal zoals wíj die hanteren mank gaat. Naastenliefde kent gradaties. Als we dat niet onderkennen leidt het tot empathiewaan en “wir schaffen das nicht”, zoals dominees dochter Angela Merkel moest toegeven. Herzlichen dank, nicht auf’s wieder sehen!

Frits Bosch, auteur van “Schaft ook Nederland zich af?”