Amerikaanse opperrechter Scalia overlijdt onverwachts - prangend nieuw verkiezingsissue is geboren

Het overlijden van opperrechter Antonin Scalia komt onverwachts, maar de gigantische politieke repercussies zijn al lang en breed onderweg.

Volledig onverwacht is gisteren opperrechter Antonin Scalia overleden tijdens een jachttrip in Texas. De 79-jarige Italiaans-Amerikaanse rechter werd 's ochtends dood in zijn bed aangetroffen: hij is in zijn slaap heengegaan.

Amerika rouwt dus momenteel om misschien wel de meest bekende en meest iconische opperrechter die het in jaren had. In 1986 nomineerde President Ronald Reagan de aartsconservatieve grondwetsliefhebber voor een plek in het Hooggerechtshof. Een positie die Scalia 30 jaar bekleedde, en in die tijd altijd vocht voor een conservatieve houding ten opzichte van de Grondwet. Het leverde hem veel fans én veel respect op - ook bij zijn politieke en juridische tegenstanders. Van alle conservatieve rechters was Scalia veruit de meest zichtbare, en de meest rechtlijnige.

Met de presidentiële campagne reeds begonnen, kan het derhalve ook eigenlijk niet anders dat het aanwijzen van Scalia's opvolger een enorm politiek gevecht gaat worden. Het is namelijk aan de president om een vervanger te vinden, en die aan de Senaat voor te dragen. De kink in de kabel is dat de president (Obama) van Democratische huize is, terwijl de 100-koppige Senaat een meerderheid aan Republikeinen telt.

De Republikeinen zitten niet op een linkse vervanger van Scalia te wachten, terwijl de Democraten juist hun kans schoon zien om de centrum-linkse meerderheid die het Hooggerechtshof nu vaak al kent uit te breiden. Met andere woorden: voor Obama en zijn partijgenoten is de dood van Scalia een uitgelezen mogelijkheid om het hoogste rechtscollege van het land flink van politieke kleur te laten verschieten.

Republikeinen zullen met man en macht proberen om te voorkomen dat Obama zijn zin krijgt, maar eenvoudig zal dat helaas niet zijn: ze moeten het aanwijzen van een opvolger met maar liefst een jaar proberen uit te stellen.

Het is echter nog te vroeg om te zeggen welke van de twee partijen de vruchten kan gaan plukken van de aangekondigde stand-off in de Senaat. Voormalig Obama-speechschrijver Jon Favreau ziet in ieder geval een overwinning voor het Democratische front. Hij vindt de Republikeinse senatoren "genieën":

Tegelijkertijd is de dreiging van een door 'liberals' gedomineerd Hooggerechtshof ook een enorme motivator voor de conservatieve achterban van de Republikeinen om in november te gaan stemmen, en dan te stemmen op een Republikein. Het zal met name sociaal-conservatieven de afgelopen jaren niet goed bevallen zijn dat het Hooggerechtshof twee paradepaardjes van links Amerika heeft weten door te drukken: het door Republikeinen gehate ObamaCare werd constitutioneel verklaard, terwijl te midden van een enorme pershype het verzet op staatsniveau tegen het homohuwelijk juist als onconstitutioneel werd weggezet.

Die-hard conservatieven kunnen hun borst natmaken voor het in vervulling gaan van nog véél meer van dit soort langgekoesterde linkse wensen als Scalia wordt vervangen door een sociaal-progressieve opperrechter. Deze conservatieve kiezers zullen dus een reden hebben om op te komen dagen bij de stembus in november, ook als de Republikeinse genomineerd uiteindelijk gematigder is dan ze graag hadden gezien.