Gênant! Koningin Máxima 'gaat los' op concert - is dit nog koninklijk?

We zien een koningin die zich laat gaan alsof ze een willekeurige fan is. Meezingen, swingen, de handjes in de lucht – het is gedrag dat je verwacht van je buurvrouw Shirley die een avondje uit is, niet van de Koningin der Nederlanden. Het probleem is niet dat ze plezier heeft; het probleem is dat ze dit doet op een manier die elke afstand, elke vorm van koninklijke statuur, overboord gooit. Ze gedraagt zich niet als een staatshoofd dat een cultureel evenement bijwoont, maar als een groupie. En dat is, voor iemand in haar positie, simpelweg gênant.

Natuurlijk vinden de media het prachtig. Het past perfect in het frame dat ze al jarenlang zorgvuldig opbouwen: de 'moderne', 'benaderbare', 'normale' monarchie. Elk incidentje waarin een Oranje zich 'gewoon' gedraagt, wordt aangegrepen om te bewijzen hoe 'leuk' en 'menselijk' ze wel niet zijn. "Kijk, ze is net als wij!" Maar deze kritiekloze adoratie mist het fundamentele punt. Een koning(in) is niet net als wij. De monarchie ontleent haar bestaansrecht, haar autoriteit en haar symbolische waarde juist aan het feit dat ze anders is, dat ze boven de alledaagse partijen en beslommeringen staat.

Door voortdurend te benadrukken hoe 'normaal' ze zijn, en door gedrag toe te juichen dat die normaliteit onderstreept, ondermijnen de media – wellicht onbewust, wellicht bewust – de essentie van het koningschap. Ze dragen bij aan de uitholling van de waardigheid die nodig is om het instituut geloofwaardig te houden.

Dit is geen pleidooi voor een afstandelijke, ijskoude monarchie uit lang vervlogen tijden. Maar er is een middenweg tussen onbereikbaarheid en het gedrag van een losgeslagen feestganger. Een koningin belichaamt de natie, de continuïteit, een zekere vorm van neutraliteit en waardigheid. Dat vereist een bepaald decorum, een bepaalde terughoudendheid in het publieke optreden.

Wanneer een koningin zich gedraagt als 'Shirley om de hoek', vervaagt het onderscheid. De 'magie' van het koningschap, het idee dat de monarch een bijzondere positie inneemt, verdwijnt. Het wordt gewoon een zoveelste 'celebrity' die zich laat filmen op een feestje. En waarom zouden we dan nog een monarchie nodig hebben, als de monarch zich gedraagt als ieder ander? Juist de afstand, de statigheid, de waardigheid maken het koningschap tot iets anders dan een presidentschap of een leven als BN'er.

Dit incident staat helaas niet op zichzelf. We zien al langer een trend waarbij leden van het Koninklijk Huis lijken te worstelen met hun rol en proberen 'gewoon' te doen. Van onhandige social media posts tot populistische uitspraken of, zoals nu, publiekelijk feestgedrag dat de wenkbrauwen doet fronsen. Is dit een bewuste strategie om 'aan te sluiten' bij het volk? Zo ja, dan is het een gevaarlijke.

Een koning(in) die wanhopig probeert 'een van ons' te zijn, verliest juist de unieke positie die hem of haar relevant maakt. Knielen voor de publieke opinie of de waan van de dag is geen teken van moderniteit, maar van zwakte en een gebrek aan begrip voor de eigen rol.

Het is prima dat Koningin Máxima geniet van muziek en een feestje. Maar de manier waarop dit nu publiekelijk tentoon wordt gespreid en toegejuicht, is zorgwekkend. Het gedrag was een koningin onwaardig en doet afbreuk aan de statuur van het Huis van Oranje. De media zouden kritischer moeten zijn in plaats van kritiekloos te jubelen over zoveel 'normaliteit'. Majesteit, u bent geen popster of een willekeurige feestganger. U bent de Koningin. Gedraag u er dan ook naar en bewaar de koninklijke waardigheid. Dat is niet ouderwets, dat is essentieel voor het voortbestaan van het instituut dat u vertegenwoordigt.