Frits Bosch: 'Activisme nekt ons! Oorzaken van onze Onveilige Arena en een Uitweg'

Frits Bosch is geïnspireerd geraakt door een artikel van prof José van Dijk in Het Financieele Dagblad van 3 september 2021. In dat artikel spreekt zij haar zorg uit over de verharding in het publieke debat die wetenschappers ontmoedigt zich uit te spreken. “Intimidatie vergroot het risico op zelfcensuur”. Frits heeft haar zijn repliek als Open Brief toegezonden, evenals aan prof Ineke Sluiter, president KNAW, Pieter Duisenberg, Voorzitter Vereniging van Universiteiten, F. van Exter, voorzitter Raad voor de Journalistiek. Het onderwerp heeft alles te maken met onze toxische verdeelde samenleving. We brengen het als feuilleton. Frits gaat in op activisme in Media, Wetenschap en Politiek. Vandaag deel 1, Inleiding: Wat verstaan we onder Toxische polarisatie en Activisme.

Open Brief aan prof José van Dijck, Universiteitshoogleraar Mediacultuur Universiteit Utrecht en oud president KNAW

1 oktober 2021

Geachte mevrouw Van Dijck,

Uw artikel “Onveilige arena bedreigt academische vrijheid” heeft me geïnspireerd tot een repliek. U spreekt u uw zorg uit over de verharding in het publieke debat die wetenschappers ontmoedigt zich uit te spreken. “Intimidatie vergroot het risico op zelfcensuur”. U noemt de bedreigingen aan het adres van prof Jaap van Dissel en prof Marion Koopmans.

Afschuwelijk. De vraag is hoe dat komt. Heeft het te maken met ‘activisme’, zoals gesuggereerd wordt? Wordt onze arena door activisme in media, wetenschap en politiek bedreigd? Zijn toxische polarisatie en bedreigingen daarvan het resultaat? Wat vormt een uitweg?

Dit zijn de onderwerpen van deze verhandeling. Ik start met te omschrijven wat ik onder toxische polarisatie en activisme versta.

Toxische polarisatie kan begrepen worden als het gevangen zitten in een pathologisch patroon van giftige verdeeldheid. In onze samenleving doet er zich een tweedeling in de bevolking voor die elkaar wederzijds zeer negatief beschouwen. We zien dit thans optreden in vrijwel alle democratieën in de Westerse wereld. Het vormt een bedreiging van democratie als regeringsvorm.

Pew Research meldt dat waar Amerikanen vroeger politieke issues van Republikeinen en Democraten dooreen waardeerde, men thans veel strikter ideologisch bevlogen is. Volgens Pew is het gevolg dat Democraten en Republikeinen elkaar in korte tijd veel negatiever zijn gaan beschouwen. De kloof is veel groter geworden.

Het is dus van belang dat opponenten gaan inzien dat het elkaar verachten en zelfs haten, de democratie als systeem op de tocht zet. China laat herhaaldelijk weten dat haar ondemocratisch systeem superieur is aan het onze democratie. Zoals het nu gaat lijkt het Westen er alles aan te doen om China gelijk te geven.

Onder activisme versta ik het verzamelbegrip voor buitenparlementaire of binnenparlementaire activiteiten die als doel hebben politieke en/of maatschappelijke veranderingen tot stand te brengen. Activisten worden ook wel militanten genoemd. Hun benadering is dat ‘het doel de middelen heiligt’. Mensen die in de weg staan moeten de mond worden gesnoerd.

De ware activist sluit geen compromis en wil niet wijken, tenzij het niet anders kan. De activist is een dwingeland en geldt als uiterst principieel. Ieder van ons zal zich diverse personen wat dat betreft voor de geest kunnen halen.

Morgen volgt deel II van deze serie. Aan het eind zullen we alle delen bij elkaar brengen in één pdf.

Frits Bosch, auteur van “Risico als obsessie”, “Dat is het risico”, “Wereld op een keerpunt” “Onbehagen bij de elite”, “Schaft ook Nederland zich af?” en “Feminisme op de werkvloer”.