'Voor Hongarije is de EU een déjà-vu naar de Sovjet-Unie'

Nederland en Hongarije onderhouden al vele jaren uitstekende relaties op alle vlakken. Toch weten we eigenlijk maar bitter weinig van het land, maar oordelen wel.... Alle reden voor Frits Bosch om samen met Hongarije-kenner László Marácz het zoeklicht op Hongarije te zetten. We doen dat in een aantal delen. Vandaag: de relatie tot de EU.

Krijgt Hongarije relatief veel uit de EU pot ?

László Marácz: In tegenstelling tot wat men vaak denkt was Hongarije al onder het communisme onderdeel van de Westerse financiële wereld. De overstap werd al in 1981 gemaakt onder druk van de Wereldbank. Pas later aan het eind van dat decennium stortte het Sovjet-systeem in.

Tot aan 2010 kon het roofkapitalisme in Hongarije dertig jaar ongestoord zijn gang gaan en dat deed het volop. Volgens het Britse Tax Justice Network is er in de periode tussen eind jaren ‘70 en 2012 een bedrag van 180 miljard euro in de vorm van kapitaalvlucht uit Hongarije verdwenen en geparkeerd op populaire offshore locaties, zoals Cyprus. Deze kapitaalvlucht loopt samen met de ‘legale’ winsten die door de grote globale en Europese multinationals in Hongarije zijn gemaakt voor Hongaarse begrippen op tot een astronomisch hoog bedrag.

Premier Orbán gaf recentelijk in zijn wekelijkse radiopraatje aan dat het bedrag dat Hongarije uit de EU-meerjarenbegroting 2021-2027 zal ontvangen naar schatting in totaal 51,5 miljard euro zou kunnen bedragen. Hij ziet dat als een bescheiden bedrag dat naar Hongarije terugvloeit uit die Westerse inkomsten die in Hongarije legaal en illegaal werden en worden behaald. Maar de Schengenzone en EU-subsidies dienen ook een Westers belang. In ogenschouw genomen dat in de West-Europese landen er honderdduizenden door Hongarije hoogopgeleide werknemers - van ambachtslieden zoals slagers tot medische dienstverleners zoals artsen - werkzaam zijn.

Verder dient veel van het Europese geld om bedrijfsparken en infrastructuur te vernieuwen die overwegend Westerse ondernemingen faciliteren. Daarbij komen nog de belastingvoordelen voor Westerse bedrijven, en de lagere lonen voor Hongaarse werknemers die overigens vaak harder werken en minder sociale rechten genieten dan hun West-Europese tegenhangers. Het is begrijpelijk dat alle grote Duitse autobedrijven miljardeninvesteringen plegen in Hongarije: Hongarije is een paradijs voor Westerse ondernemingen.

Hoe afhankelijk is het land van de EU?

Hongarije heeft veel ervaring met grotere rijken, zoals het Habsburgse Rijk, en de Sovjet-Unie waar ze onderdeel van was. De EU is in dit opzicht een déjà-vu. Het overgrote deel van de Hongaren weet uit ervaring dat een te horige opstelling in dit soort imperia geen respect afdwingt. Pas als je in opstand komt, worden er concessies gedaan. Zo was het in 1848-1849 onder de Habsburgers, zo was het in 1956 onder de Sovjets, en zo ging het in 2010 toen de regering-Orbán aan de macht kwam en rebelleerde tegen de regels van de EU-technocratie in Brussel.

Premier Orbán is niet aan de macht gekomen door het manipuleren van het electoraat zoals Westerse links-liberalen ons willen doen geloven. Premier Viktor Orbán is een uitdrukking van die typische Hongaarse geestestoestand, die ingegeven is door cartesianisme in plaats van het najagen van utopieën.

Hongaren hebben na de twintigste eeuw genoeg van allerlei ‘Nieuwe Mens projecten’. Hongarije ging in 2008 onder links-liberaal bewind failliet, vier jaar nadat het land was toegetreden tot de EU. Het land moest bij het IMF aankloppen voor steun en onderging een zwaar herstelbeleid. De getraumatiseerde Hongaren begrepen dat het zo niet verder kon en dat het ongebreidelde neoliberalisme op zijn einde was.

Het electoraat verwacht van Orbán dat hij de EU tegenspel biedt in eigen huis. Dat doet hij met zijn centrumrechtse Fidesz-partij. De beweging draagt een mix uit van Westerse en Hongaarse ideeën en vergeet ook het Oosten niet. Orbán bracht met Fidesz Hongarije weer op koers: de laatste jaren draait Hongarije economisch prima.

Frits Bosch, auteur van “Risico als obsessie”, “Dat is het risico”, “Wereld op een keerpunt” “Onbehagen bij de elite”, “Schaft ook Nederland zich af?” en “Feminisme op de werkvloer”.

Andere afleveringen in de Hongarije-reeks van Frits Bosch en László Marácz: Deel 1. Deel 2. Deel 3.