Vooruitblik op de Tweede Kamerverkiezingen 2023: Patronen en onzekerheden bieden inzicht bij de komende stembusgang

Uit de historie blijkt dat slechts één keer een zittende premier niet meedeed (in 2002). Dit resulteerde in een verlies van 40% van de zetels voor de regeringspartijen. In dezelfde lijn verloor slechts één keer een zittende premier (Balkenende in 2010). De grootste nederlaag was die van de PvdA in 2017, waarbij de partij slechts 9 zetels overhield van de 38 in 2012. De grootste winst werd behaald door de LPF in 2002, de partij van Pim Fortuyn, die van 0 naar 26 zetels steeg.

Momenteel, enkele maanden voor de verkiezingen wijzen de peilingen op forse zetelverliezen voor de vier regeringspartijen, met D66 als grootste verliezer. BBB is de grootste stijger met 20 of meer zetels. De combinatie PvdA/GroenLinks staat op circa 10 zetels winst. De aankomende verkiezingen beloven een andere dynamiek dan gebruikelijk, zonder een zittende premier. Nieuwe lijsttrekkers, de combinatie PvdA/GroenLinks en mogelijk nieuwe partijen kunnen zorgen voor grote verschuivingen. Onzekerheden omvatten een mogelijke tweestrijd of driestrijd tussen verschillende partijen, de invloed van de lijsttrekkers tijdens de campagne, het aantrekken van "linkse" kiezers door PvdA/GroenLinks, de impact van de premierskeuze en de rol van ingrijpende gebeurtenissen voorafgaand aan de verkiezingen.

Over vier maanden zullen we de antwoorden op deze vragen kennen, maar tot die tijd zullen we steeds meer aanwijzingen krijgen over de mogelijke richting van de verkiezingen. De aanstaande periode belooft spannend en onvoorspelbaar te worden.