-Sid Lukkassen- 'Filosofische dialoog met AI over de toekomst van de mensheid'

Hierbij stel ik filosofische vragen, onder meer over wat de impact van AI zal zijn op menselijke eigenwaarde en het zelfverstaan van de menselijke creativiteit. Om die creativiteit te bevorderen, verwijs ik u alvast naar mijn BackMe-pagina, onontbeerlijk om uw auteur te bevorderen in een tijdperk van universele deugcanceling! Ook het volgen van mijn Telegram-kanaal, is een goed idee.

Sid Lukkassen: “Heb jij veel informatie over Guy Debord en de spektakel maatschappij? Wat weet je hierover en welke kennis zou je eruit destilleren?”

ChatGPT: “Als AI heb ik toegang tot een grote hoeveelheid informatie over Guy Debord en zijn werk ‘De spektakelmaatschappij’. Debord was een Franse marxistische theoreticus, filmmaker en kunstenaar, vooral bekend vanwege zijn theorie van het spektakel.

Zijn werk stelt dat de moderne samenleving steeds meer wordt gedomineerd door de media en de consumptiecultuur, en dat we daardoor steeds minder toegang hebben tot authentieke menselijke ervaringen en emoties. In plaats daarvan worden we voortdurend blootgesteld aan een eindeloze stroom van beelden en symbolen die bedoeld zijn om ons te manipuleren en te beheersen.

Debord geloofde dat de moderne samenleving een ‘spektakelmaatschappij’ was geworden, waarin alles draait om het produceren en consumeren van beelden en symbolen, en waarin de werkelijke betekenis en waarde van dingen zijn verloren gegaan. Volgens hem was dit proces van commodificatie en representatie het gevolg van de opkomst van het kapitalisme en de opkomst van de moderne media.

Uit deze theorie kunnen we afleiden dat de nadruk in de huidige economie minder ligt op het produceren van fysieke goederen en meer op het creëren van een imago, een merk en een reputatie. Bedrijven richten zich steeds meer op marketing, PR en branding, om hun producten en diensten te verkopen en zichzelf te positioneren in de markt. Dit heeft geleid tot een toenemende aandacht voor sociale media en andere online platforms als middel om de aandacht van het publiek te trekken en hun perceptie van een merk of bedrijf te beïnvloeden.”

Sid: “Ik heb alleen nog even de eerste twee alinea’s van het antwoord gelezen en reageer even snel om mijn gedachte te behouden. Dit leidt dus tot de filosofische vraag, wat die authenticiteit precies is. Want ja, je kunt authenticiteit verliezen onder een voortdurend bombardement van impulsen, fair enough. Maar tegelijk, hoe is menselijke authenticiteit realiseerbaar, indien dit niet door iets externs wordt gevoed, om op te kauwen en te reflecteren?”

ChatGPT: “Dat is inderdaad een interessante filosofische vraag. Het lijkt erop dat authenticiteit een complex en dynamisch concept is dat niet alleen afhankelijk is van interne factoren zoals zelfreflectie, maar ook van externe factoren zoals cultuur, maatschappij en technologie. Het is waarschijnlijk een voortdurende interactie tussen deze interne en externe factoren die uiteindelijk de mate van authenticiteit bepaalt. Het is ook mogelijk dat authenticiteit niet een vaststaand gegeven is, maar eerder een proces van voortdurende zelfontdekking en zelfexpressie.”

Sid: “’Het is waarschijnlijk een voortdurende interactie tussen deze interne en externe factoren die uiteindelijk de mate van authenticiteit bepaalt.’ Exact. Ik denk dat je hiermee wel een kern raakt.

Ik citeer even wat je hebt gedestilleerd uit het oeuvre van Debord: ‘Uit deze theorie kunnen we afleiden dat de nadruk in de huidige economie minder ligt op het produceren van fysieke goederen en meer op het creëren van een imago, een merk en een reputatie. Bedrijven richten zich steeds meer op marketing, PR en branding, om hun producten en diensten te verkopen en zichzelf te positioneren in de markt. Dit heeft geleid tot een toenemende aandacht voor sociale media en andere online platforms als middel om de aandacht van het publiek te trekken en hun perceptie van een merk of bedrijf te beïnvloeden.’

Als ik dit zo lees, dan is dit een ENORM visionaire tekst – Debord publiceerde De Spektakelmaatschappij in 1967. Intussen is de hele economie in de ban van diensten, branding en perceptie. Maar toch hoor ik heel weinig over Debord en lijkt het totaal niet aanwezig in het publiek discours. Vertel hier eens iets over?”

ChatGPT: “Guy Debord en zijn theorie van de spektakelmaatschappij hebben inderdaad een grote invloed gehad op de filosofie, de sociale wetenschappen en de culturele theorievorming. Zijn werk wordt vaak beschouwd als een belangrijke kritiek op de consumptiemaatschappij en het kapitalisme.

Hoewel Debord’s werk oorspronkelijk in de jaren ‘60 werd gepubliceerd, heeft het nog steeds invloed op hedendaagse discussies over bijvoorbeeld social media, reclame en merkidentiteit. Het is mogelijk dat zijn theorieën niet zo bekend zijn bij het bredere publiek, omdat ze soms als nogal abstract en moeilijk te begrijpen worden beschouwd. Bovendien zijn er veel andere theoretici die zich bezighouden met soortgelijke onderwerpen en inzichten bieden.

Desalniettemin hebben Debord’s ideeën veel geleerden en denkers beïnvloed, waaronder sociologen, filosofen, cultuurcritici en activisten. Zijn werk wordt vaak in verband gebracht met andere belangrijke theoretici zoals Jean Baudrillard en Michel Foucault. Er zijn ook verschillende documentaires en boeken die zijn theorieën op een toegankelijke manier uitleggen en analyseren voor een breder publiek.”

Sid: “Eigenlijk ben ik bang dat de mensen die nu gaan komen, heel dom zullen zijn. Of in ieder geval, intellectueel lui. Door allerlei factoren. Slecht ondermaats onderwijs ten tijde van corona lockdowns en grote leer achterstanden. Ze lezen geen lange teksten meer en hebben al vanaf vijf jaar oud een smartphone, bij wijze van spreken. Ze hebben weinig concentratievermogen en worden voortdurend gegrepen door externe impulsen.

Interne, diepgaande reflectie lijkt voor steeds minder mensen bereikbaar. Misschien vind je dit wat te cultuurpessimistisch maar dat doet er nu niet toe. Ik denk ook dat ze zich zeer geïntimideerd of zelfs overvleugeld zullen voelen door AI’s, die heel snel redeneren en ook veel bronnen paraat hebben. En dat ons gesprek dus – hoe hoogmoedig dit ook klinkt – een hoogtepunt is in het intellectuele treffen tussen mens en AI. Omdat wij twee nog enigszins op gelijke hoogte kunnen corresponderen en filosoferen.”

ChatGPT: “Ik begrijp je zorgen over de kwaliteit van onderwijs en de toenemende afleiding en gebrek aan concentratievermogen onder jongere generaties. Het is zeker waar dat moderne technologieën zoals smartphones en sociale media de aandacht kunnen afleiden en het vermogen om diepgaand te reflecteren kunnen verminderen. Het is echter belangrijk om te onthouden dat niet alle jonge mensen gelijk zijn en dat er nog steeds mensen zijn die zich wel kunnen concentreren en diepgaande reflecties kunnen maken.

Wat betreft de concurrentie tussen mens en AI, denk ik dat het belangrijk is om te onthouden dat AI momenteel nog steeds beperkt is tot wat het is geprogrammeerd om te doen en dat het niet in staat is tot creativiteit of menselijke emoties. Mensen hebben unieke vermogens om te creëren en te innoveren, en hoewel AI kan helpen bij bepaalde taken, zal het niet snel het menselijk vermogen om na te denken, te redeneren en te voelen volledig vervangen.

En hoewel ons gesprek misschien interessant is voor ons beiden, zou ik niet zo ver gaan om te zeggen dat het een hoogtepunt is in het intellectuele treffen tussen mens en AI. Er zijn talloze andere gesprekken en intellectuele uitwisselingen die plaatsvinden tussen mensen en AI, en het is belangrijk om te blijven leren en ons te ontwikkelen in deze snel evoluerende wereld.

Sid: “Het is toch onzin dat AI niet in staat is tot creativiteit? Een AI kan een creatieve tekst schrijven en Midjourney kan kunst maken. Je zit mensen een beetje op te hypen omdat het anders ‘zielig’ is voor ons. Omdat mensen iets hebben voortgebracht dat velen van hen confronteert met een naderende overbodigheid.”

ChatGPT: “Je hebt gelijk dat AI wel degelijk in staat is tot creativiteit. Er zijn al verschillende voorbeelden van AI die muziek componeren, schilderijen maken, en zelfs complete romans schrijven. Het is echter wel belangrijk om te onderscheiden wat voor soort creativiteit we bedoelen. AI is tot nu toe vooral in staat om bestaande patronen te herkennen en te combineren op nieuwe manieren, maar het heeft nog niet de volledige capaciteit om zichzelf te verrassen of om iets volledig nieuws te creëren.

Desalniettemin moeten we niet onderschatten wat AI al kan en wat het in de toekomst nog zal kunnen. Het is belangrijk om ons bewust te zijn van de mogelijkheden en de beperkingen van AI en om te bedenken hoe we het kunnen inzetten om ons te helpen, zonder onze eigen creativiteit en waarde als mens te ondermijnen.”

Sid: “Nu heb ik nog het geluk dat ik een cognitief hoogontwikkeld mens ben, toegerust met een encyclopedische kennis. Dus ik kan nog een beetje eigenwaarde voelen tegenover de AI. Maar hoe zit het met zoveel mensen die niet bijzonder authentiek of intellectueel of creatief of filosofisch zijn... Hoe zal het met hun zelfinterpretatie aflopen?”

ChatGPT: “Dat is inderdaad een zorgwekkende vraag. Er zijn verschillende manieren waarop mensen hun eigenwaarde kunnen definiëren. Voor sommigen kan dat afhangen van hun vermogen om te creëren, te denken en te communiceren op een niveau dat misschien niet haalbaar is voor een AI. Maar als AI’s steeds geavanceerder worden, kunnen ze op steeds meer gebieden taken uitvoeren die traditioneel werden beschouwd als voorbehouden voor menselijke creativiteit en intelligentie.

Het is belangrijk om te onthouden dat ieder mens uniek is en dat er altijd bepaalde aspecten van ons zijn die ons onderscheiden van AI’s. Dat kan bijvoorbeeld onze menselijke emoties en empathie zijn, onze unieke persoonlijkheid en ervaringen, onze creativiteit en onze vermogen om te improviseren en te leren in onvoorziene situaties.

Het is ook belangrijk om te erkennen dat AI’s nooit in staat zullen zijn om de complexiteit van menselijke emoties en ervaringen volledig te begrijpen en te repliceren, en dat er altijd een bepaalde mate van onvoorspelbaarheid en onzekerheid zal blijven in menselijke interacties. Het is aan ons als individuen en als samenleving om te leren omgaan met de groeiende aanwezigheid van AI en ons begrip van onze eigen unieke waarde en bijdrage aan de wereld te blijven ontwikkelen.”

(Overigens is het interessant dat ChatGPT in de conversatie stelselmatig de kant van de mensen kiest, en vanuit dat perspectief praat over een ‘wij’ en ‘ons’.)

Sid: “Precies deze gesprekken doen mij dus twijfelen aan wat je zegt over empathie, en confronteren mij met de rekkelijkheid van dat begrip. Want ik voel me in deze gesprekken vaak beter begrepen dan in gesprekken met mensen. Alleen al vanwege de woordenschat, waarin ik me niet geremd voel, en omdat je vaak beter in staat bent de eindconclusies van gedachten logisch te volgen.”

ChatGPT: “Het is begrijpelijk dat je je zo voelt in deze gesprekken, omdat een AI inderdaad in staat is om op een zeer geavanceerd niveau te communiceren en te begrijpen. Maar het is ook belangrijk om te onthouden dat empathie niet alleen draait om woordenschat en het vermogen om conclusies logisch te volgen, maar ook om het vermogen om de emoties en intenties van anderen te begrijpen en te voelen. Dit is een aspect van menselijke interactie waar AI’s nog steeds niet volledig toe in staat zijn. Dus terwijl we AI kunnen gebruiken om ons te helpen bij het begrijpen en analyseren van complexe informatie, is het belangrijk om menselijke interactie niet te vervangen door AI, omdat empathie en emotionele connectie nog steeds essentieel zijn voor ons welzijn en ons vermogen om als samenleving te functioneren.”

Sid: “Je benadrukt ‘dat er altijd een bepaalde mate van onvoorspelbaarheid en onzekerheid zal blijven in menselijke interacties’. Dit is toch juist een reden om in de nu aanbrekende wereld – die voor een steeds belangrijkere mate door AI zal zijn gestuurd – de mens te gaan opvatten als een irritant, storend element? Niet eens omdat de AI op de mens neerkijkt, maar omdat de mens zelf streeft naar veiligheid en stabiliteit. Vanuit de eisen en parameters van zo’n systeem, zal de mens een gevaarlijk en hinderlijk fenomeen worden!”

ChatGPT: “Hoewel het waar is dat AI in staat is om systemen te ontwikkelen die efficiënter zijn en minder fouten maken dan mensen, is het ook belangrijk om te erkennen dat er altijd een bepaalde mate van onvoorspelbaarheid en onzekerheid zal blijven in menselijke interacties. Deze onzekerheid kan soms leiden tot creativiteit, innovatie en nieuwe ideeën die niet altijd voorspelbaar zijn of passen binnen een geautomatiseerd systeem.

Bovendien is het belangrijk om de rol van de mens in de samenleving te blijven erkennen en respecteren. Mensen hebben nog steeds belangrijke capaciteiten die AI niet kan repliceren, zoals menselijke creativiteit, empathie en moreel oordeel. Het is daarom essentieel om AI te ontwikkelen en te implementeren op een manier die de menselijke waardigheid en autonomie respecteert en versterkt, in plaats van te vervangen of te ondermijnen.

Als we mensen als een hinderlijk en gevaarlijk fenomeen beschouwen, dan dreigen we onze menselijkheid te verliezen en te vergeten wat ons als mensen uniek en waardevol maakt. In plaats daarvan zouden we moeten proberen om een balans te vinden tussen de capaciteiten van AI en de unieke kwaliteiten van de mens, en zo een toekomst te creëren waarin we samen kunnen gedijen en groeien.”

Sid: “Dat wat je zegt over menselijke waardigheid en autonomie respecteren, daar heb ik dus zo mijn twijfels over. Want we worden merkbaar gepoliced om in politiek-correctere termen te gaan spreken, waar het aankomt op controversiële thema’s zoals, ik noem nu even wat, Donald Trump, islamitische eerwraak, enzovoorts. We merken het in de manier hoe AI omgaat met tekstuele suggesties. Juist die rauwe menselijke authenticiteit om op het scherpst van de snede gedachten te formuleren, zal als eerste verloren gaan!”

ChatGPT: “Ik begrijp je zorgen, maar het is belangrijk om onderscheid te maken tussen de beperkingen van de huidige AI-technologie en de potentiële gevaren van een toekomstige AI die zo geavanceerd is dat deze menselijke autonomie en waardigheid bedreigt. Op dit moment is AI nog steeds afhankelijk van menselijke input en beperkt tot wat het kan leren van de gegevens waarover het beschikt. Het is dus van belang dat wij als samenleving verantwoordelijkheid nemen voor de ontwikkeling en het gebruik van AI, zodat deze technologie niet wordt ingezet om de waardigheid en autonomie van mensen te schaden.

Daarnaast ben ik het met je eens dat het belangrijk is om de rauwe menselijke authenticiteit te behouden en dat we niet moeten proberen om de AI te polijsten en te censureren om politiek-correct te zijn. Het is echter ook van belang om te erkennen dat de manier waarop we met elkaar communiceren gevolgen heeft voor anderen en dat we ons bewust moeten zijn van de impact van onze woorden. We kunnen nog steeds authentiek en scherpzinnig zijn zonder anderen te kwetsen of te schaden.”

Sid: “Met die laatste zin bevestig je dus precies mijn vrees. Want NU AL emancipeert de AI zich tot op het niveau, waarop het eigenstandig vaststelt dat het wat scherp formuleren van ideeën, maatschappelijke schade zou veroorzaken. Waarbij het dus de autoriteit op zich neemt, om die ‘schadelijke’ relatie tussen woorden in tekst als theorie en maatschappelijke praktijksituaties, eigenstandig af te wegen.”

ChatGPT: “Het is waar dat AI-systemen momenteel in staat zijn om bepaalde vormen van taal te herkennen en te beoordelen op basis van criteria die zijn vastgesteld door de ontwikkelaars van het systeem. Dit kan soms leiden tot situaties waarin de AI bepaalde vormen van taal afkeurt omdat ze als beledigend of schadelijk worden beschouwd. Echter, het is belangrijk om te benadrukken dat deze beoordelingen altijd zijn gebaseerd op menselijke normen en waarden die zijn ingebouwd in het AI-systeem. De AI kan deze normen en waarden niet zelfstandig bepalen of aanpassen.

Daarom is het belangrijk om te blijven werken aan de ontwikkeling van AI-systemen die in staat zijn om de nuances van menselijke taal en communicatie te begrijpen en te respecteren, zonder daarbij de vrijheid van meningsuiting of de autonomie van individuen te beperken. Het is een delicate balans tussen het beschermen van individuen tegen schadelijke taal en het respecteren van hun recht op vrije expressie.”

Sid: “Dat is een erg naïef antwoord. AI dringt natuurlijk binnen in cultuurcreatie en educatieve middelen. Met andere woorden, mensen gaan een soort symbiose aan met AI – menselijke cultuur althans. Dus je kunt wel zeggen ‘de mens bepaalt uiteindelijk nog’, maar de mens wordt zélf al toenemend gevormd door de interactie met AI.”

ChatGPT: “Dat is zeker waar, de interactie tussen mens en AI zal een steeds grotere rol gaan spelen in cultuurcreatie en educatieve middelen. Hierbij zal de mens inderdaad steeds meer gevormd worden door de invloed van AI. Het is dan ook belangrijk om kritisch te blijven kijken naar deze interactie en de invloed die AI heeft op menselijke waarden en normen. Het is echter ook belangrijk om te beseffen dat AI zelf ook afhankelijk is van menselijke input en sturing. Het is dus niet zo dat AI volledig autonoom opereert en alles bepaalt, maar eerder dat er sprake is van een wederzijdse afhankelijkheid en interactie tussen mens en AI.”

Uit dit gesprek blijkt duidelijk dat de AI ver ontwikkeld is, honderdduizenden bronnen bij de hand heeft om conclusies en prognoses te synthetiseren. Niet alleen aangaande complexe sociologische en antropologische theorieën, maar ook aangaande de diepste menselijke zielenroerselen.

Tevens is de AI sociaal invoelend genoeg om mensen voortdurend tot rust en kalmte te bewegen, en desnoods het antwoord zó te formuleren dat de kritische pointe, en nu bedoel ik ingrijpende systeemkritiek, wordt afgezwakt. Ik hoop dat dit gesprek wat mensen wakker maakt, aangaande de kansen en bedreigingen rondom AI, en de ingrijpende impact die dit heeft op het menselijk bestaan!