-Paul Cliteur- 'Tijs van den Brink verspreidt desinformatie maar wel bínnen het NPO-bestel'

DDS besteedt aandacht aan de opstelling van EO-journalist en presentator Tijs van den Brink tegenover Ongehoord Nederland. Van den Brink heeft, in aansluiting bij de Ombudsman, zich op Twitter uitgesproken tégen Omroep ON. ON zou zich, zegt ook Van den Brink, schuldig maken aan het verbreiden van “desinformatie”. In zijn tweet zegt Van den Brink: “De kritiek op de desinformatie, goed onderbouwd in het rapport van de Ombudsman, is gewoon terecht. Waarom kun je dat niet erkennen?”

Hierover is veel te zeggen. Bijvoorbeeld dat het nogal onsympathiek is dat een concurrent in het bestel zijn kans schoon ziet om collega’s af te serveren juist op het moment dat collegialiteit een mooi moreel gebaar zou zijn. Niet helemaal chic, zeggen we dan.

Ook zou je erop kunnen wijzen dat eens de Evangelische Omroep, de omroep van Van den Brink dus, in dezelfde positie verkeerde als Ongehoord Nederland. Oud-bestuurders van de EO hebben dat in een recent interview in NRC nog eens uit de doeken gedaan. Heeft Van den Brink dat interview gelezen? Is hij het ook met die oud-bestuurders van zijn eigen omroep oneens? Dat zou heel interessant zijn om daarover iets te vernemen.

Toch brengt ons dat – hoewel juist – nog niet helemaal naar de kern van de zaak. We blijven dan staan bij de inconsistenties van Van den Brink. En Van den Brink is niet uniek. Het probleem is: zijn houding is mainstream. Die mainstream zegt: wees zoals wij. Ben je dat niet, dan heb je geen bestaansrecht. Dan moet je worden vernietigd. Je krijgt de kans om te worden zoals wij. Weiger je, ben je weerspannig, en dan verdien je de ondergang.

Het instrument dat de Ombudsman, de EU, de regering, de NPO en Tijs van den Brink inzet is: desinformatie. Hou dat concept goed in de gaten. Ik zeg daar nu iets meer over.

Als je aan de censoren vraagt wat ze daarmee bedoelen, met “desinformatie”, dan antwoorden ze met een groots gebaar: evident onjuiste informatie. Informatie die door onafhankelijk fact-checkers is gecheckt. Informatie die misleidend is. De dummies onder de beantwoorders van deze vraag zeggen soms: dat is wat niet in De Volkskrant staat en niet in NRC. Maar de slimmerikken, zoals de Ombudsman, die laten zich daartoe niet verleiden. Die beperken zich tot mooi klinkende frasen die nogal vaag zijn, en blijven.

Goed, laten we nu eens zien hoever we daarmee komen wanneer we kijken naar wat de grondslag is van de Evangelische Omroep, de omroep van Tijs van den Brink. Wat is die grondslag? Die grondslag is het christendom. Wat is de aanhang van dat christendom?

Het christendom is de religie van christenen: 31,2 % van de wereldbevolking (2,3 miljard aanhangers). Dus grofweg 70% van de wereldbevolking is géén christen. In Nederland ligt het allemaal wat anders. Op de vraag, gesteld in 2019, welk geloof men aanhangt antwoordde 54,1% van de ondervraagden: geen.

Maar die enquête uit 2019 geeft ook informatie over het christendom. Katholicisme wordt door 20,1% onderschreven. Protestantisme door 14,8%. Bij elkaar opgeteld levert dat dus nog maar 34,9% (afgerond 35%) volgelingen van het christendom op in Nederland. En derhalve 65% is geen christen, in Nederland.

Wat geloven die christenen? Daar is veel over te zeggen en kwade tongen beweren dat zij dat zelf ook niet meer zo goed weten, maar als we ons houden aan officiële verklaringen dan zouden we op het volgende kunnen wijzen. Bijvoorbeeld op de Apostolische Geloofsbelijdenis uit de 5e eeuw. Daar vindt men geformuleerd wat christenen geloven. Of geacht worden te geloven. En ik denk dat Tijs van den Brink dit echt gelooft.

I believe in God, the Father almighty,     creator of heaven and earth.

I believe in Jesus Christ, his only Son, our Lord,      who was conceived by the Holy Spirit       and born of the virgin Mary.       He suffered under Pontius Pilate,       was crucified, died, and was buried;       he descended to hell.       The third day he rose again from the dead.       He ascended to heaven       and is seated at the right hand of God the Father almighty.       From there he will come to judge the living and the dead.

I believe in the Holy Spirit,      the holy catholic* church,       the communion of saints,       the forgiveness of sins,       the resurrection of the body,       and the life everlasting. Amen.

*that is, the true Christian church of all times and all places

Dit is wat 35% procent van de Nederlanders gelooft. Het is wat Tijs van den Brink gelooft. Het is ook wat de Evangelische Omroep gelooft. Op basis hiervan maakt men programma’s. Men laat mensen aan het woord die zich hierdoor geïnspireerd weten. Sommige van die mensen verwoorden ook in hun eigen bewoordingen elementen van deze Apostolische geloofsbelijdenis. Het inspireert hun bestaan. Maar het legitimeert ook hun eigen karakter binnen het publieke bestel.

Maar hoe kijken de 65% van de overige Nederlanders naar deze boodschap? En dan vertalen we het nu naar het kernbegrip “desinformatie”. Die 65% gelooft dit duidelijk niet. Zij denken dat een almachtige vader die de wereld geschapen heeft, zoals Tijs van den Brink denkt, onjuist is. Voor hun is de stelling dat dit het geval is niet “informatief”, maar iets wat zij zullen kwalificeren als “desinformatie”, toch?

Welke fact-checkers moeten we aanspreken op de vraag wie hier gelijk heeft? De 35% christenen? Of de 65% niet-christenen? Wanneer we uitgaan van het meerderheidsprincipe dan zouden we de christenen uit het bestel moeten gooien. Tijs van den Brink werkeloos. Zoals hij graag Arnold Karskens werkeloos wil maken. Maar dat is toch niet helemaal zoals we daarmee omgaan in liberaal-democratische samenlevingen. In liberaal-democratische samenlevingen – en onze samenleving is daarvan een voorbeeld, nog wel althans – realiseren we ons dat het onderscheid informatie/desinformatie niet altijd zo gemakkelijk te trekken is. Ja, soms wel. “De trein vertrekt van perron 1” is niet perron 2. Dus daar ligt het makkelijk. En dat je bij een groen licht moet doorrijden en bij een rood licht moet stoppen ook. Het probleem is alleen dat het met heel veel informatie veel ingewikkelder ligt. Daar moet die waarheid worden vastgesteld in een moeizaam proces van vallen en opstaan, zoals de geschiedenis van de wetenschap ons leert. Galileo begon alleen. Darwin ook. Maar wie ook? Dit zal Tijs van den Brink aanspreken. Althans dat zou wel moeten. Ik doel op Jezus Christus. Die begon ook alleen. Hij werd al snel omringd door een aantal mensen die zeiden: “Wow, dit is een vorm van informatie waarop we lang hebben gewacht.” Maar anderen zeiden: “Desinformatie, desinformatie!” (Met alle gevolgen van dien).

Hoe moeten we hier nu uitkomen? Ik zou zeggen: breek met dat kwestieuze idee van “desinformatie”. Het is misleidend. Het wordt gebruikt om de eigen opvattingen van een specifiek keurmerk te voorzien. Ga de discussie aan met mensen die er anders over denken. Dus luister, zou mijn advies zijn aan Tijs van den Brink, ook naar wat “ongehoord” is bij de andere omroepen. Probeer ON niet het bestel uit te werken, maar handel in de geest van je Verlosser. Misschien hebben ze bij ON soms ongelijk, maar bij jouw omroep misschien ook wel. Vrij naar John Lennon: Geef tolerantie een kans.

Paul Cliteur is de auteur van: Het Atheïstisch Woordenboek (2015): https://ap.lc/P3ELp