-Paul Cliteur- Muzikaal warhoofd Sting gelooft in 2022 ineens wel in een “winnable war” tussen kernmachten

Sovjet-leider Nikita Chroetsjov (1894-1971) (“Mister Krushchev” bij Sting), had gezegd “We will bury you”. Maar Sting acht dat onverstandig: “I don’t subscribe to this point of view”. Als de Russen werkelijk van hun eigen kinderen houden (wat we maar moeten hopen), dan is het doen van dit soort uitspraken een “ignorant thing to do”.

Sting kiest niet voor het discours ten gunste van één van de strijdende partijen in het conflict van de Koude Oorlog: “There is no monopoly on common sense.

On either side of the political fence”.

Opvallend gezegd, niet? Wat zou het alternatief zijn? Je kan ook zeggen: wij, het Westen, zijn een democratie. En jullie, Russen, hebben een dictatuur. Dus wij hebben gelijk.” Maar dat zei Sting dus niet in 1985. Dat was overigens de tijd van Joeri Andropov (1914-1984), Konstantin Tsjernenko (1911-1984) en Michael Gorbatsjov (geb. 1931), opvolger van Tsjernenko. Sting koos echter als voornaamste indicatie voor de mentaliteit aan Russische zijde die hij afwees voor de opmerking van Chroetsjov, gedaan tijdens een receptie op de Poolse ambassade in Moskou in 1956: “We will bury you”.

Tijdens de Cubacrisis (1962), zes jaar later dus, handelende Chroetsjov, iets minder zelfverzekerd. Tot heil van de wereld overigens. Hij liet zijn schepen met raketten rechtsomkeerd maken.

Het idee van de 34-jarige Sting was: als het gaat om kernmachten, zet dan de gedachte uit je hoofd dat je de ander kan overwinnen. Of, zoals de “jonge Sting” het formuleerde: “There’s no such thing as a winnable war”. En, misschien enigszins optimistisch, constateert hij: “It’s a lie we don’t believe anymore”’.

Daarbij past ook dat hij de retoriek van Reagan (ambtsperiode: 1981-1989) afwijst: “Mister Reagan says, ‘We will protect you’”. Ook daarvoor gold volgens Sting: “I don’t subscribe to this point of view”.

Waarin geloofde hij dan wel in 1985? Waarin hij niet geloof is duidelijk: oorlogsretoriek. Maar waarin wel? Hij noemt drie dingen.

Hij geloofde, allereerst, in het feit dat we allemaal mensen zijn: “We share the same biology, regardless of ideology”.

Is dat een heel sterk argument? Misschien niet. Onze “biologie” brengt namelijk ook met zich mee dat we ontvankelijk zijn voor “ideologie”. Leeuwen, apen en tijgers hebben daar geen last van. Die beginnen geen oorlogen op grond van ingebeelde opvattingen over hoe de wereld in elkaar zit. Mensen wel.

Een tweede punt waarin Sting geloofde in 1985 was hoop. Meer specifiek: “I hope the Russians love their children too”. Liefde voor je kinderen is, inderdaad, iets universeels. Daarin geloven de leeuwen, apen en tijgers ook. En je mag hopen: Mr. Poetin en Mr. Biden ook.

Maar het allersterkste argument geeft Sting en passant. En het is een argument dat betrekking heeft op de specifieke situatie van oorlogsdreiging tussen kernmachten. Het is dit: “There’s no such thing as a winnable war. It’s a lie we don’t believe anymore”.

Dat laatste, derde, argument van Sting tegen wapengekletter is eigenlijk het beste. Hij waarschuwt immers voor escalatie in een tijd waarin Wederzijde Vernietiging een heel reëel perspectief is. MAD: Mutual assured destruction.

Maar wat zingt onze 70-jarige? Tijdens een concert in Warschau op 30 juli 2022 zond Sting een heel andere boodschap uit dan in 1985. In een verslag over dat concert wordt gezegd: “De Britse muzikant Sting onderbrak zaterdagavond een concert in Warschau om zijn publiek te waarschuwen dat de democratie wereldwijd wordt aangevallen en om de oorlog in Oekraïne aan de kaak te stellen als ‘een absurditeit gebaseerd op een leugen”.

Wat hij dus in 1985 afwees (het benadrukken van een ideologisch conflict tussen het Westen en Rusland, waarbij de laatste wordt verweten geen “democratie” te zijn) is nu ineens het uitgangspunt voor zijn optreden in 2022. Sting beeldt zich in dat de invasie in Oekraïne een onderdeel is van een wereldwijde “aanval op democratie”. Dit is, op zijn zachtst gezegd, een misleidend commentaar. Mr. Poetin is niet Oekraïne binnengevallen omdat hij daar een “democratie” om zeep wil helpen, maar vanwege bepaalde geopolitieke redenen. Eén van zijn bezwaren is: “NATO enlargement”. Wapens geplaatst door een bondgenooschap dat als raison d’être opgeeft hem, de Russische Federatie, te bestrijden direct aan zijn grenzen. Dat wil Mr. Poetin dus niet. Precies wat Mr. Kennedy niet wilde in 1962 in Cuba, wil Mr. Poetin niet in 2022. Wat hij overigens al verkondigt sinds 2008.

Ben ik nu een Poetin-verdediger, alleen door dit in herinnering te roepen? Ik dacht het niet. Over het conflict tussen de Russische Federatie en de Oekraïne valt van alles te zeggen, maar doen voorkomen dat het hier om een ideologisch conflict gaat tussen “democratieën” en niet-democratieën of “dictaturen”, zoals Sting nu doet, is kinderlijk.

Van de voorzichtige opstelling van de 34-jarige Sting met zijn wijsheid over een “unwinnable war” tussen kernmachten is niets meer over. De 70-jarige mukizant oreert “democracy is under attack”. De 70-jarige gooit olie op het vuur: “Het alternatief voor democratie is een gevangenis, een gevangenis van de geest. Het alternatief voor democratie is geweld, onderdrukking, gevangenschap en stilte”. Bij dat laatste maakte hij “een keelsnijdend gebaar met zijn hand ovalleen er zijn nek.” Dit is nu precies de taal die de 34-jarige vond dat je moest vermijden in de Koude Oorlog.

Is het verstandig – dit laatste optreden van Sting? Dat lijkt mij niet. En dat constateren betekent niet dat men de invasie in de Oekraïne goedkeurt of Poetin een te prijzen politieke leider acht. De uitweg uit het moeras zal nog moeilijk zijn. Maar die ligt niet in verdere escalatie van het conflict. De 34-jarige Sting heeft nog steeds een boodschap voor onze tijd, ook al lijkt de 70-jarige muzikant dat vergeten.

Niemand in de westerse wereld zegt nu – met de woorden van Chroetjov uit 1956 – “We will bury you”. Maar ik geloof wel dat sommigen dat denken. Met de gedachte spelen. Zij zien die stramme arm van Poetin hangen en denken dan: “hmm, misschien winnen we dit wel”. Maar verstandiger is misschien: “I don’t subscribe to this point of view”. Je kunt wel aangeven, zoals Sting deed tijdens zijn laatste optreden, dat democratie iets is om “voor te vechten”, maar dan moet je wel verdraaid goed duidelijk maken wat dat “vechten” precies inhoudt. En ook eerlijk zeggen wie dat moeten doen. En hoe. Want we houden tenslotte allemaal van onze kinderen, niet? En er is niet zoiets als een “winnable war”. Belangrijk inzicht in 1985. In 2022 nog meer.