-Frits Bosch- 'Hoe dichtbij zijn we bij een bankrun? Hoe dicht zijn we bij een financiële collaps? De focus staat verkeerd!'

De eerste vraag is: hoe komt het dat de bankaandelen zo sterk dalen? Het antwoord op die vraag is simpel. Het komt omdat een aantal kleinere regionale banken in de VS failleren, de SVB voorop. De vervolgvraag is dan: hoe komt het dat deze banken failleren? Het antwoord op die vraag is: omdat hun verplichtingen groter waren dan hun activa. Waardoor dat dan? Deze banken hadden in tijden van de lage rente - sinds de kredietcrisis van 2008 ingezet - Amerikaanse staatsleningen gekocht als risicovrije uitzettingen. Dat het risicovrij was duurde 14 jaar sinds de kredietcrisis en sinds de rente absurd laag was, naar nul en zelfs negatief. En vele beleggers gingen daarin mee. Ze belegden dat het een lieve lust was. Risicovrij! Huizenprijzen stegen door het dak. Aandelenkoersen gingen ook door het dak.

Maar aan alle plezier komt ooit een einde en dat was toen de inflatie z’n kop opstak als gevolg van de monetaire deken die de centrale banken over de economie trokken. Om de inflatie de kop in te drukken moest de rente fors omhoog. De rente gaat nog verder omhoog. De Fed heeft dit aangekondigd en de ECB gaat/moet daarin mee. Klaas Knot is het hiermee roerend eens. Dat is mooi. Of toch niet? What goes up, must come down. We verkeren echter in onzekerheid in hoeverre het neerwaarts gaat. Blijft het bij een paar kleinere banken in de VS? Blijft het bij een waardevermindering van 30% van onze banken? Een ‘correctie is goed, het was overmatig gestegen’ heet het nu. Of is er meer aan de hand wat mogelijk tot een implosie zou kunnen leiden en een bankrun? Als het een bankrun wordt dan is er geen solvabiliteit van banken tegen bestand, ondanks alle verhalen als “sinds de kredietcrisis is de solvabiliteit van de banken sterk verbeterd.” Geloof dit niet.

Joe Biden liet depositohouders van de faillerende banken weten “wij staan in voor uw deposito’s. U krijgt uw geld terug.” Nog wel ja. Maar als het een uitslaande brand wordt is er geen houden meer aan. Dan is de slotvraag: hoe groot is de kans dat het een uitslaande brand wordt? Het antwoord daarop kan enkel DNB geven want zij hebben totaalinzicht, als toezichthouder van de banken, in de bankbalansen. Van DNB horen we niks. Vreemd. 25% waardedalingen van de banken is toch niet niks. Wat we wel weten is dat de banken staatsleningen massief op hun balansen hebben staan. Deze leningen zijn door de rentestijging niet meteen waardeloos maar wel een stuk minder waard op middellange termijn. Hoeveel minder? DNB weet dit.

Terug naar 2008, de kredietcrisis met het failliet van Lehman Brothers bank als eerste aanleiding. We zien ze daar nog staan met z’n drieën, minister van financiën Wouter Bos, premier Peter Balkenende en DNB baas Nout Wellink. Ze lieten ons weten dat ze miljarden euro’s belastinggeld beschikbaar stelden om de banken te redden. Ze deden dit om het “financiële systeem te redden”, zeiden ze eendrachtig. Ze deden dat om kapitalisme te redden. Maar was dat wel zo? Wat ze feitelijk deden was het socialiseren van risico’s met de miljarden belastinggeld en het vrije baan geven aan risicovrije vermogenswinsten en bedrijfswinsten door de rente met kracht naar nul procent te duwen en het daar 14 jaar te houden. Dat heette “kapitalisme redden”, maar het was niets van dat alles en macro economen wisten wel beter. Maar zwegen.

Wat de bestuurders deden was in feite het hele financiële systeem uit z’n verband rukken. Kun je dat ongestraft doen? Het was juist niet kapitalisme redden, maar de macht aan centrale banken overhandigen. Die grepen ze gretig. Centrale banken werden machtige politieke instellingen met een ijzeren greep op het financiële bestel en daarmee op ons hele doen en laten. Ze komen met digitaal geld om die greep verder aan te zetten omgeven door fraaie volzinnen, let maar op. We leven in een centrale bank dictatuur vanuit Frankfurt. Ja en amen knikken kunnen we nog. Klaas Knot is aangesteld door Mark Rutte als DNB baas, terwijl de bedoeling was dat Lex Hoogduin die functie zou vervullen. Knot is vooral een persoon die LHBGT hoog heeft zitten en regenboogvlag waait van het DNB gebouw. Stelt ons dat gerust? Mij niet.

Nu is een einde gekomen aan de extreem lage rente, sterker, de rente stijgt door. De Fed laat weten dat de inflatie hardnekkiger is dat verwacht. De lange termijn rente is 4%. Dat is ongunstig voor bedrijven die verslaafd waren geraakt aan nulrente. Wij hebben nu niet Wouter Bos als minister van financiën maar Sigrid Kaag. Gelukkig helpt zij ons uit de brand hierover? Nee, zij heeft het over klimaat en stikstof, stikstof en klimaat, klimaat en stikstof, enzovoort, enzovoort, enzovoort. Waarom doet ze dat toch? Ze is toch minister van financiën? Hebben we vertrouwen in haar? Begrijpt ze wat er aan de hand is? Heeft ze wel de juiste focus als minister van financiën? Onze bestuurders van pensioenfondsen hebben het over duurzaamheid, ESG, duurzaamheid, ESG, duurzaamheid, enzovoort. Stelt dit ons gerust? Horen we onze premier hierover verstandige dingen zeggen? Nee, hij gast grappen maken bij Vandaag Inside. Stelt ons dit gerust?  Mij allerminst.

Mijn conclusie is dat we in mogelijk gevaarlijk vaarwater verzeild kunnen geraken, maar dat de focus van onze bestuurders niet goed staat. Ik geef u tot slot daarvan nog een voorbeeld. Ik heb prof Lex Hoogduin, hoogleraar economie RUG, gevraagd of er iets gedaan is met zijn artikel c.s. in NRC Handelsblad. Het is een soort noodoproep aan het kabinet om gelden alternatief te besteden, anders dan het kabinet voornemens is. Hoogduin antwoordt mij: “onze zorg was toen dat er geen begrotingskader was en dat onder andere door het reserveren van grote bedragen in fondsen de doelmatigheid van de uitgaven niet verzekerd was. Ik heb daar zelf nog aan toegevoegd dat het coalitie akkoord ondeugdelijk  was omdat het teveel tegelijk wilde. Deze bezwaren allemaal nog steeds.” De betreffende hoogleraren, auteurs van het artikel, zijn niet rap uitgenodigd voor uitgebreid overleg. Niets, helemaal niet! Zijn we hierover verbaast? Nee, zo gast het in dit land. Mark Rutte gaat liever naar Vandaag Inside dan met de hoogleraren een weerbarstig gesprek te voeren. Stelt dit ons gerust? Mij allerminst.

Wie is hier nu gek geworden? Ben ik het? Zeg het me dan dat ik een doemdenker ben. Misschien zit er wel helemaal naast. Wellicht is er niets aan de hand. Maar wat ik waarneem is dat de bankaandelen rap door het gootje gaan en de rente doorstijgt. Wat ik waarneem is dat de focus verkeerd staat. Wat ik waarneem is dat achter bestuurders er een vraagteken staat wat betreft hun capaciteiten.

Ik zie ze alweer gedrieën staan: minister van financiële Sigrid Kaag, minister president Mark Rutte en DNB baas Klaas Knot. Rutte: “De ontwikkeling is zorgwekkend. Maar u kunt er vertrouwen in hebben dat we de zaken nauwlettend volgen. We hebben besloten om miljarden beschikbaar te stellen om depositohouders van onze banken schadeloos te stellen. Onze banken zijn veilig, ze lopen geen gevaar. U loopt geen gevaar. We doen dit om ons financiële systeem te redden”. Om kapitalisme te redden!