-Cultuur onder Vuur- 'De tikkende tijdbommen onder minister Dilan Yesilgöz'

Minister Dilan Yesilgöz-Zegerius is, hoewel geen juriste, demissionair minister van Justitie. Ze is ook lijsttrekster bij de komende verkiezingen. Net als haar partij, de VVD, heeft ze een nauwe betrokkenheid bij een van de brisantste dossiers van de Nederlandse rechtsstaat: dat van de politieke gevangene Baybasin. En dát dossier is weer verbonden met het zo mogelijk nog brisantere dossier Demmink, voormalig secretaris-generaal van Yesilgöz’ ministerie en lid van de VVD.

Dat is nog niet alles. Dilan Yesilgöz heeft een dubbele nationaliteit, de Nederlandse en de Turkse. Ze is in 1977 geboren in Ankara. In gesprek met Twan Huys bezwoer ze “100%” Nederlandse te zijn “zonder nuance” en een aanvraag gedaan te hebben in Ankara om van haar Turkse nationaliteit af te komen. Dat moet ze echter afwachten. De juridische en objectieve werkelijkheid is echter dat een Turkse staatsburger in ons land minister van Justitie is, terwijl de Turkse overheid zowel in het dossier Baybasin als dat van Demmink een hoofdrol speelt, een tamelijk sinistere bovendien.

Hoogleraar staatsrecht Twan Tak van de Universiteit Maastricht noemde eerder al de dubbele nationaliteit “onaanvaardbaar”. Als iemand onderdaan is van een land, kan die niet ook nog eens onderdaan van een ander land zijn, want “je kunt niet twee heren dienen.” Aanleiding was de motie van wantrouwen die Geert Wilders van de Partij voor de Vrijheid in 2016 indiende tegen de toenmalige PvdA staatssecretarissen Aboutaleb en Albayrak vanwege hun dubbele nationaliteit. Turkije bewees meteen de woorden van prof. Tak door Albayrak, als burger van Turkije, onder vuur te nemen vuur vanwege haar onduidelijke houding ten aanzien van de Armeense genocide en haar deelname aan een buitenlandse regering die deze wel erkende.

Terug naar Dilan Yesilgöz. Wat is haar betrokkenheid bij het dossier Baybasin? Die loopt via haar vader, de linkse criminoloog Yucel Yesilgöz, terwijl haar moeder Fatma Özgümüs directrice is bij de VON (Vluchtelingen Organisatie Nederland), wat ook weer een bijzondere omstandigheid is gezien het aandeel van de VVD in de massa-immigratie. Vader Yesilgöz heeft in 1998 samen met criminoloog Frank Bovenkerk het boek De Mafia van Turkije gepubliceerd (dat Bovenkerk overigens opvallend genoeg later van zijn publicatielijst heeft verwijderd, evenals de Engelse vertaling). Hoofdstuk 7 daarin ‘Het verhaal van Hüseyin Baybasin’ is het werk van Yesilgöz. Baybasin, die drugshandel en moorden altijd heeft ontkend, wordt daar zo slecht neergezet dat dit volgens experts veel heeft bijgedragen tot diens latere veroordeling tot levenslang. Volgens Baybasin heeft interviewer Yesilgöz hem vals geciteerd. In 2017 daagde Baybasin daarom de vader van Dilan Yesilgöz wegens eerroof voor de rechter, maar zonder succes.

Turkije is op Baybasin gebeten, omdat hij behalve zakenman ook een Koerdische leider is, met beweerde contacten met de PKK, de Koerdische bevrijdingsbeweging die terroristische aanslagen uitvoert. Bovendien had Baybasin naar eigen zeggen en uit eigen ervaring weet van de schimmige praktijken (o.a. drugssmokkel) van de Turkse deep state. In juli 2002 kreeg Baybasin van het gerechtshof van Den Bosch levenslange gevangenisstraf wegens moord, gijzeling en drugshandel. Het bewijs steunde op telefoontaps. Naar achteraf bleek zijn die vrijwel zeker vervalst. Prof. Ton Derksen analyseerde in zijn boek Verknipt bewijs de rechtsgang en kwam tot de conclusie dat die onrechtmatig is verlopen en dat Baysbasin dus ten onrechte is veroordeeld. Ondanks de vele kritiek van experts weigert de Hoge Raad hardnekkig de zaak te herzien. Bedenk dat echt levenslang in Nederland bijna nooit voorkomt. Baybasin heeft dat wel en ondanks alle twijfels houdt de rechterlijke macht hier het been stijf.

Hier komt Joris Demmink om de hoek kijken. De voormalige homoseksuele secretaris-generaal van Justitie - zeer invloedrijk als het om de benoeming van rechters gaat - kwam beroepshalve regelmatig in Turkije. Daar zou hij volgens hardnekkige geruchten kinderen hebben misbruikt. Hoewel Demmink in 2017 werd vrijgesproken is de kwestie nooit bevredigend opgelost, maar blijft die hardnekkig terugkomen, zodat ‘Demmink’ op sociale media het codewoord is geworden voor stinkende overheidszaakjes en doofpotten die maar niet opgelost worden, omdat het legen van de beerput teveel koppen zou laten rollen (in dit geval vooral bij de VVD, de partij van Demmink en Yesilgöz). De kwestie werd in 2012 zelfs in het Amerikaanse Congres besproken. In 2014 verklaarden oud-zedenrechercheurs en -justitiemedewerkers voor de rechter dat Demmink een van de verdachten was van het zgn. 'Rolodex-onderzoek' naar pedofiel misbruik. Hoe dan ook, het staat vast dat Demmink zich intensief met het dossier Baybasin heeft bemoeid. Hij heeft de Koerdische leider en zakenman zelfs in diens cel opgezocht. Volgens Baybasins advocate, mr. Adele van der Plas, maar ook volgens onafhankelijke onderzoekers, heeft Turkije, dat over gedetailleerde kennis over Demminks misbruik zou beschikken, die gebruikt om Nederland te chanteren staatsvijand Baybasin levenslang gevangen te zetten.

“Weet je wat het ons zou kosten als wij Baybasin zouden vrijlaten?” vroeg een officier van Justitie aan Rein Gerritsen. Gerritsen is de auteur van Een politiek gevangene in Nederland (2022) dat het verhaal van Baybasin vertelt. Deze officier van Justitie had daarmee volgens Gerritsen “niet alleen de financiële kosten op het oog waarmee Baybasins vrijlating gepaard zou gaan, ter compensatie, smartengelden en schadeloosstelling, maar doelde vooral op vertrouwensverlies van het publiek in de efficiëntie en kundigheid van het Openbaar Ministerie.” Wellicht dacht de officier daarbij ook aan het feit dat de vrijlating van Baybasin opnieuw de Demmink doofpot zou laten opengaan, met nog veel meer onoverzienbare gevolgen en gezichtsverlies voor het OM en de rechterlijke macht.

Laten we resumeren. Onder de VVD-minister van Justitie tikken twee tijdbommen die dateren van lang voordat zij op het politieke toneel verscheen. De kwestie van de ten onrechte tot levenslang veroordeelde politieke gevangene Hüseyin Baybasin en vervolgens het dossier Demmink. Zowel via haar vader, als via haar Turkse nationaliteit, als via haar VVD-lidmaatschap zit Dilan Yesilgöz nauw met deze kwesties verstrengeld. Als demissionair minister van Justitie, als Turkse, maar zeker ook als lijsttrekster van de VVD. Je zou zelfs de vraag mogen stellen: is het niet buitengewoon toevallig en bijzonder dat uitgerekend zij, de Turks-Koerdische dochter van een Baybasin-framer en – hoewel van zeer linkse afkomst – lid van de VVD, op deze ministerpost terecht is gekomen en nu zelfs de lijst van haar partij trekt?