Zou Hillary het beter hebben gedaan?

In 2008, toen George W. Bush aan zijn laatste jaar bezig was, was ik ervan overtuigd dat Hillary Rodham Clinton de volgende Amerikaanse president zou worden. Maar ze werd het niet. Barack Obama stal de harten van de Democratische basis en ging er met het anti-Bushgevoel (ook onder Republikeinen) vandoor. Waardoor de man van hope en change nu zo teleurstelt voor al diegenen die hun hoop in hem hadden gesteld.

Ik voel me niet geroepen om veel kritiek op Obama te hebben. Dat heeft iedereen al. Obama is de leider van de vrije wereld, we zullen het met hem moeten doen. Bovendien was duidelijk dat de Republikeinen in 2008 hun krediet tot de laatste dollarcent hadden verbruikt en dat de wind uit een andere richting zou gaan waaien. Dat is in een democratie normaal en gezond. Evenzeer was duidelijk dat Obama geen nieuwe oorlogen wilde gaan voeren en de nadruk wilde leggen op het binnenland. Of Obamacare een succes wordt, weten we nog niet. Maar het is er wel gekomen, en dat kreeg Hillary Clinton niet voor elkaar toen zij als minister onder haar echtgenoot in de voorspoedige jaren negentig met de Amerikaanse gezondheidszorg was belast. Het staat dus helemaal niet vast dat zij uit het oogpunt van haar eigen partij een effectievere president dan Obama was geweest.

De indruk dat zij in eigen ogen een betere president in het buitenland zou zijn geworden, wekt zij inmiddels wel na een interview in The Atlantic, waarin ze duidelijke kritiek had op Obama onder wie zij als minister van Buitenlandse Zaken heeft gediend. Zij verweet de president niet hard genoeg in Syrië te zijn opgetreden, waardoor de jihadisten van ISIS (of IS) hun kans hadden kunnen grijpen met de moordpraktijken die nu ook het noorden van Irak onveilig maken. Hetzelfde Irak waaruit Obama in 2011 alle Amerikaanse troepen heeft teruggetrokken. Hillary is van de hardere lijn, en steunde in 2003 net als haar man Bill ook de inval in Irak (wat later onder de immer draaierige Democraten als een fout werd gezien). Anders dan Obama wilde Hillary ook gewapende steun geven aan de 'gematigde rebellen' tegen het bewind van Bashar al-Assad. Met zulke uitspraken is zij zich duidelijk aan het positioneren voor de presidentsverkiezingen in 2016, al heeft zij nog niet gezegd kandidaat te zijn. Dat houdt ze 'open', zoals bij Hillary alles open is. Wel schreef ze al een soort biografie, Hard Choices, over haar tijd op het State Department, dat zich ook laat lezen als een opmaat voor wat nog komen gaat (zie de New Republic voor een interessante bespreking van Anne Applebaum). Dan wordt de vraag niet of Hillary het beter zou hebben gedaan, maar of zij het beter gaat doen als zij het Witte Huis verovert.

Ik ben niet overtuigd, al geloof ik onmiddellijk dat de volgende president weer 'tough' zal willen zijn en dat Hillary beter aan die eis beantwoordt dan Barack. Zo denk ik dat Obama er verstandig aan deed om af te zien van gewapend ingrijpen in Syrië, ondanks de 'rode lijn' die het bewind van Assad met de inzet van chemische wapens overschreed. Ik zie niet wat er met zulke strafacties te winnen was geweest, en ik denk dat Amerika's vijanden (van Poetin tot ISIS) in zo'n halfhartig ingrijpen dat Obama ongetwijfeld nog veel verder had klemgezet evengoed een teken van zwakte hadden gezien. Hillary had de 'gematigde rebellen' tegen Assad veel meer willen bewapenen. Maar 'gematigde rebellen', wat zijn dat? Ofwel je bent gematigd, en dan kun je het als tegenstander van Assad wel vergeten. Of je bent rebel, en dan moet je in het Midden-Oosten nog gewelddadiger zijn dan degene die je weg wilt krijgen. In Irak steunde Amerika de 'gematigde krachten'. We hebben gezien hoe verraderlijk die zijn, tot op de dag van vandaag. Alleen de Koerden kunnen nog door de beugel (waarbij alle bezwaren tegen de Turks-Koerdische PKK uit het oog zijn verloren). In Syrië keek Amerika toe, en het werd evenzeer een puinhoop. De waarheid is, vrees ik, dat in het Midden-Oosten elke president er slecht uitziet, wat hij of zij ook doet of nalaat. 'Who Lost Iraq?' Ik denk dat het voor het beantwoorden van die vraag nog veel te vroeg is, omdat Irak helaas nooit echt gewonnen is. Hier geldt: wordt vervolgd, mede omdat Amerika en het hele Westen het zich niet kunnen permitteren dat het hele gebied tussen de Eufraat en de Tigris in een kwaadaardig kalifaat verandert.

Maar zo aarzelend en weinig daadkrachtig als Obama zal Hillary toch niet zijn? Dat staat nog te bezien. In interviews nam Hillary haar voormalige chef alweer in bescherming, maar zij legde wel uit dat Amerika niet genoeg heeft aan het motto van Obama: 'don't do stupid stuff!' (in werkelijkheid zei hij: 'don't do stupid shit!'). 'Great Nations Need Organizing Principles', zei mevrouw Clinton ferm, maar wat die principes zijn zei zij er niet bij. Uit de bespreking van 'Hard Choices' van Anne Applebaum kwam een pragmatische en bedachtzame Clinton naar voren, een georganiseerde vrouw vol plichtsbetrachting, die haar politieke carrière vooral als een opdracht ziet waarvoor alles opzij moet. Een vrouw met een brandende ambitie, maar ook een vrouw die (anders dan haar man) weinig plezier beleeft aan haar publieke taken en vooral geen fouten wil maken. Net als Obama dus. Of Angela Merkel, die vaak gebrek aan daadkracht wordt verweten en te horen krijgt dat zij de dingen te lang aanziet. Wat niet onverstandig is, maar exact het soort leiderschapsvragen opwerpt dat nu al vaak aan Obama en Merkel wordt gesteld.

Waar ik weinig twijfel over heb is dat Hillary een betere minister van Buitenlandse Zaken was dan John Kerry, die vooral bij zijn inspanningen om het 'vredesproces' tussen Israël en de Palestijnen weer vlot te trekken hopeloos heeft gefaald. Dat kwam niet alleen doordat Kerry zo'n ijdele praalhans is, maar ook doordat hij een totaal verkeerde analyse maakte van wat daar gaande is. (Zie ook deze dodelijke cartoon.) Hillary stond altijd (relatief) duidelijk achter Israël, en zal van haar man - die Yasser Arafat in 2000 uit Camp David zag weglopen en de mislukking van alle besprekingen als een klapsigaar in zijn gezicht kreeg - hebben geleerd hoe onverbeterlijk de Arabische wereld kan zijn. Kerry niet, die stootte zich domweg voor een tweede keer aan dezelfde steen. Die fout zal Hillary niet maken. Wat er overigens op wijst hoe blij we mogen zijn dat in 2004 niet John F. Kerry, maar George W. Bush tot president van Amerika werd gekozen. Waarna Barack Hussein Obama vier jaar later z'n kans kreeg.

Beter dan Kerry heeft Hillary het nu al gedaan. Of ze ook een betere president zou zijn, beter dan Obama, Bush of haar eigen man, weten we niet. Wat dat betreft houdt ze haar kruit droog. Nog steeds.