Zinloos compromis met Grieken
Ze dronken een glas, ze deden een plas, en alles bleef zoals het was.
Zo kunnen we de schermutselingen in de afgelopen weken tussen Griekenland en de overige landen van de eurozone wel samenvatten. Dit ondanks de hoog van de toren blazende premier Alexis Tsipras en zijn flamboyante minister van Financiën Yanis Varoufakis, die als een Griekse variant op Die Hard-acteur Bruce Willis twee weken lang over het continent stormde, grossierend in pakkende one-liners voor de verzamelde media.
De zichtbaar van zijn nieuwbakken stardom genietende Varoufakis sprak zichzelf steeds vaker tegen. De ene dag willen de Grieken een schuldafschrijving van 50%; de volgende dag wordt alles tot de laatste cent terugbetaald. Maandagavond 16 februari werd Varoufakis na een overleg van de eurogroep als een kleine jongen teruggestuurd naar de onderhandelingstafel door zijn baas Tsipras, om een akkoord te heronderhandelen dat Varoufakis zelf al had goedgekeurd. Dit deed de geloofwaardigheid van onze Griekse Bruce Willis geen goed.
Toen er afgelopen vrijdagavond wél serieus onderhandeld werd, besloten de zware jongens van de eurozone dan ook om direct zaken te doen met Tsipras. De dienst in de eurozone wordt uitgemaakt door het duo Schäuble en Merkel (op de achtergrond sterk aanwezig), ECB president Mario Draghi en Christine Lagarde van het IMF. Varoufakis kreeg misschien nog een gebakje in ruil voor de toezegging om een paar uur zijn mond te houden; Jeroen Dijsselbloem mocht koffie zetten.
Besloten werd om het lopende hulpprogramma vier maanden te verlengen. Zo eindigde deze top van de eurogroep precies zoals al die andere zogenaamd “beslissende” EU-toppen in de afgelopen jaren: iedereen doet wat water bij de wijn, de problemen worden naar de toekomst verschoven en op de afsluitende persconferentie wordt de schijn overeind gehouden van daadkracht en eenheid.
De Grieken hebben de toezegging gekregen dat ze de lijst met afgesproken hervormingen en bezuinigingen nog eens tegen het licht houden en zelf alternatieven mogen voorstellen, mits die onderaan de streep hetzelfde opbrengen. Mogelijk schuilt daar een adder in het gras. Voormalig DNB-directeur Lex Hoogduin merkte terecht op bij Nieuwsuur dat er alleen maar een overeenkomst is, om een overeenkomst te sluiten. Ongelukken kunnen nog steeds gebeuren, aldus Hoogduin.
Los van de hervormingen die nu op korte termijn ingevuld moeten worden door de Grieken zal er ook op de lange termijn stevig hervormd moeten worden, wil het hulppakket überhaupt zin hebben en de schulden ooit – al was het maar gedeeltelijk – terugbetaald worden. Wat betreft het korte termijn gedeelte heeft Varoufakis zondag naar verluidt een kort lijstje opgesteld, dat vooral neerkomt op de belofte om corruptie te bestrijden en wat meer belasting te innen.
We moeten niet vergeten dat de meeste eurolanden zoals Duitsland en Frankrijk aanhanger zijn van het sociale marktmodel, terwijl de nieuwe Griekse premier een fel voorstander is van het revolutionaire gedachtengoed van wijlen Hugo Chávez. In 2013 zei Alexis Tsipras nog dat het beleid van Chávez en zijn “socialisme van de 21e eeuw” wereldwijd navolging verdient.
Dat Tsipras dit serieus meende, blijkt uit het verkiezingsprogramma van Syriza en uit de eerste maatregelen die zij nemen. Méér ambtenaren, hoger minimumloon, nationalisatie in plaats van privatisering. Er is dus nog steeds een levensgroot verschil van inzicht tussen de nieuwe Griekse regering en de meeste eurolanden. Dat zal tot spanningen blijven leiden.
Er moeten nog allerlei hordes genomen worden, zowel door de Grieken die hun hervormings- en bezuinigingsverplichtingen in moeten lossen, als van de kant van de overige eurozone landen waar parlementen steun moeten geven aan financiële programma’s voor de Grieken. Zoals aangegeven zijn de verschillen van inzicht - maar ook in stijl en karakter - tussen de nieuwe Griekse regering en de rest van de eurozone dusdanig groot, dat de boel alsnog kan klappen en misschien wel sneller dan menigeen denkt.
Belangrijker is dat er vanuit monetair opzicht helemaal niets is opgelost. Zoals de Duitse topeconoom en voormalig adviseur van Angela Merkel, Hans-Werner Sinn, dit weekend uiteenzette zullen de extra middelen die wij als Europese belastingbetalers moeten ophoesten voor de Grieken, helemaal niets helpen.
Sinn, die aan het hoofd staat van het gerenommeerde Ifo instituut, blijft erop hameren dat Griekenland zich alleen uit de problemen kan werken met een goedkopere munt, die past bij hun eigen (gebrekkige) concurrentievermogen. Sinn zou het liefst zien dat een dergelijke euro-exit/holiday geordend zou verlopen en gepaard zou gaan met schuldreductie en een EU-ondersteuningsprogramma om bijv. goedkope import van medicijnen mogelijk te maken (die zullen immers duurder worden zodra de Grieken weer een eigen munt hebben).
Ook de Franse ex-president Valéry Giscard d’Estaing, die eind jaren zeventig en later een cruciale rol vervulde bij processen die geleid hebben tot de huidige EU/eurozone en samen met bondskanselier Helmut Schmidt de Frans-Duitse as vorm gaf, pleit voor een dergelijke oplossing.
Terwijl men of reason met een excellente reputatie en veel kennis van zaken zoals de Duitser Hans-Werner Sinn of de Fransman Valéry Giscard d’Estaing niet gehoord worden, dendert het boemeltje van de one-size-fits-all euro almaar door. Hoe je er politiek ook tegenaan kijkt, zelfs als je voorstander bent van een federale EU (wat ik niet ben), dan nóg dicteert het gezond verstand dat de eurozone nog lang niet zonder monetaire flexibiliteit kan. Dat zou kunnen via een systeem van parallelle munten (te beginnen in Griekenland) of, beter nog, via de innovatieve Matheo Solution.
