Wrede overheid vermorzelt gescheiden stellen in de bijstand met genadeloos beleid: 'Toeslagen terugbetalen!'

Uit de toeslagenaffaire bleek dat de overheid een dodelijke mix hanteert van harde regels en kil beleid. Gescheiden stellen met een bijstandsuitkering blijken ook ervaring te hebben met dergelijk doorgeschoten overheidsbeleid. Door een kronkel in de wet wordt deze kwetsbare groep namelijk ook keihard getroffen door de Belastingdienst.

De overheid heeft weer eens een groep Nederlanders geslachtofferd wegens het aloude adagium 'regels zijn regels.' Eerst waren het de ouders in de toeslagenaffaire, en nu - zo lezen we bij de NOS - zijn gescheiden stellen in de bijstand de pineut. Bij die eerste groep slachtoffers werden de regels te strak nageleefd en werden signalen die aan probeerden te geven dat dit beleid niet klopte, volstrekt genegeerd. Bij de tweede groep slachtoffers worden de regels exact nageleefd, maar sluiten ze niet op elkaar aan. Eerst ging het om jagende belastingambtenaren, daarna om een flinke weeffout in het systeem van wet- en regelgeving.

Hoe dat laatste zit: twee mensen die samenwonen krijgen samen een bijstandsuitkering. Zodra ze allebei alleen gaan wonen krijgen ze allebei een eigen uitkering, die flink hoger is dan de helft van hun gezamenlijke uitkering. Afhankelijk van wanneer ze uit elkaar gaan kan het zo zijn dat hun inkomen ineens fors omhoog schiet.

Voor de Belastingdienst tellen de inkomens van de ex-partners in het jaar dat ze uit elkaar gaan nog wel voor elkaar mee: ze verdienen dus 'ineens' veel meer, waardoor het inkomen te hoog is geworden voor het recht op bepaalde toeslagen. Ze moeten dus ineens enorme bedragen terugbetalen.

Nu heeft de Belastingdienst in 2018 'de 10%-regeling' bedacht, op basis waarvan iemand kan vragen het inkomen van de ex-partner niet mee te laten tellen als het jaarinkomen van de ex-partner met 10 procent omhoog gaat. De Belastingdienst wil daar natuurlijk wel bewijs van zien, in de vorm van bruto-inkomen. Dat lijkt op zich een prima oplossing, ware het niet voor het feit dat bijstandsontvangers alleen documenten krijgen waarop hun netto-inkomen staat. Het bewijs kan dus niet worden geleverd omdat het toeslagensysteem werkt met voorschotten en achteraf pas wordt berekend of de uitgekeerde bedragen terecht waren of niet.

Budgetcoach Ria de Vries denkt dat het een oplossing zijn voor de Belastingdienst om de peildatum te veranderen naar de datum waarop mensen scheiden. Dat zou déze situatie wellicht oplossen, maar het daadwerkelijke probleem is het hele toeslagensysteem. Want als de regels niet goed werken en je aangewezen bent op het verzinnen van uitzonderingen, dan zijn de regels het probleem. Gecombineerd met hardvochtige ambtenaren die kicken op het aanmerken van zoveel mogelijk mensen als 'fraudeur' en ze geld laten terugbetalen is dat een recept voor rampen.

"Radicale ideeën" om ook dit soort misstanden niet meer te laten plaatsvinden hebben we ook nog niet gehoord uit de mond van Mark Rutte. En zo sukkelen de overheid en de Belastingdienst verder, op zoek naar de volgende groep mensen die ze keihard financieel gaan aanpakken.