Windpieken in de stroomvoorziening worden genegeerd

Dat kan niet goed gaan. Een gastbijdrage van Hugo Matthijssen

In de praktijk zullen, naarmate het aantal windmolens dat op ons stroomnet geplaatst wordt toeneemt, de piekstromen die daarbij horen, steeds meer invloed hebben op het functioneren van het net. In het licht van de steeds toenemende Duitse windstroom op ons vraaggestuurde stroomnet is daarvoor al herhaalde malen gewaarschuwd.

Er zijn heel veel misverstanden over balancering van windenergie op ons stroomnet, maar Tennet heeft de problemen daarmee al in 2005 duidelijk aangegeven. In het daaraan voorafgaande halfjaar waren er twee crisissituaties, waarbij een overaanbod van Duitse windstroom de balans op het Nederlandse stroomtransportnet bedreigde. Tegen die achtergrond voorziet Tennet grootschalige stroomuitval als de capaciteit in Duitsland niet wordt uitgebreid.

Plotselinge stroompieken uit de grote windmolenparken in Noord-Duitsland vinden onder meer via het Nederlandse net hun weg naar afnemers in Zuid-Duitsland. Door de concentratie van windmolens in grote parken en de snel veranderende windomstandigheden kan snel een overaanbod van windenergie ontstaan.

'Binnen twintig minuten kan de wind, en daarmee de hoeveelheid opgewekte windenergie, de transportstroom in Noordwest-Europa radicaal veranderen', zegt een woordvoerder van Tennet. De netbeheerder kan weinig invloed op het transport uitoefenen omdat stroom altijd de weg van de minste weerstand kiest. 'Alleen aan de grens kunnen we een klein beetje sturen.'

Wat zijn dan de effecten daarvan op de balancering van windenergie in de praktijk? Je zult als netwerkbeheerder onmiddellijk moeten reageren op verandering in de levering van windmolens. Omdat het netwerk vraaggestuurd is moet wisselingen in windlevering direct gevolgd worden met aanpassing van de levering van onze fossiele centrales. Je zult op het netwerk heel snel grote vermogens heen en weer moeten kunnen transporteren.

Het lijkt niet echt ingewikkeld, maar praktisch gezien moet je met je bestaande fossiele centrales heel snel kunnen wisselen met zeer grote vermogens. Daarmee gaat het brandstofverbruik omhoog, net als een auto met een verbrandingsmotor die in de stad vaak moet remmen en optrekken. Dat daarmee een fors deel van de CO2 winst van windmolens teniet wordt gedaan zal duidelijk zijn.

Als we dat vertalen naar de huidige situatie (2014) dan is de problematiek alleen maar toegenomen.
Daar zijn een aantal oorzaken voor aan te geven:

- In Noord–Duitsland is het aantal windmolens sinds 2005 sterk toegenomen waardoor de pieken groter worden.
- Ook is in Noord–Duitsland het aantal zonnepanelen toegenomen zodat de pieken daarvan ook mee gaan spelen, waarbij het kan voorkomen dat er momenten zijn dat de pieken van zon en wind elkaar nog eens versterken.
- Polen en Tsjechië hebben niet voor niets recent de grenzen gesloten voor deze Duitse stroompieken de kosten voor balancering werden te hoog en het risico op vastlopen van hun stroomnet nam sterk toe.

In de Duitse pers is daar reeds aandacht aan geschonken.

Tennet is als Nederlands bedrijf nu ook verantwoordelijk voor het netwerk in het aan ons grenzende deel van Duitsland. Het probleem daar is echter niet opgelost. Er was een noord–zuid transportverbinding gepland, die is echter al jaren geleden al vastgelopen in de inspraak. Vandaar dat Tennet, het Nederlandse netwerk gebruikt om de pieken uit noord Duitsland naar het zuiden te transporteren. Het gaat zelfs nog een stap verder: ze hebben zelfs plannen gemaakt om de verbinding tussen Duitsland en Nederland in het noorden, midden en zuiden te versterken met het motief dat we zo van de gratis stroom kunnen profiteren. Dit gaat uiteraard in de post netwerkkosten wel betaald worden door de Nederlandse gebruikers.

Nederlandse centrales worden steeds meer geconfronteerd met snelle wisselingen waardoor het brandstofgebruik per kWh toeneemt. Dat wordt voor energiebedrijven economisch niet meer haalbaar. Er zijn nu al centrales gesloten. Een goed voorbeeld is de Clauscentrale die nu buiten gebruik gesteld. Het is een stoom– en gascentrale, die juist uitstekend geschikt is voor piekopvang. Het effect is wel dat daarmee de druk vanuit het netwerk op de flexibiliteit van de nog aangesloten centrales zal gaan toenemen en de capaciteit wat piekopvangmogelijkheden betreft afneemt en dat bij een toenemende piekdruk.

Compleet vastlopen van de stroomvoorziening in Noord–Duitsland is bij ongewijzigd beleid niet ondenkbaar en gezien de koppeling van onze stroomnetten en het feit dat Tennet ons netwerk en centrales gebruikt om die Duitse pieken te laten opvangen, maar ook via ons netwerk naar het midden van Duitsland af te voeren, zullen wij daarvan zonder meer de gevolgen ondervinden.

Er komen dus nu reeds forse problemen op ons af. Als we met het energieakkoord in de hand aan onze kant nog veel meer molens gaan bijbouwen, die straks gelijk pieken met de Duitse molens, kan het goed fout gaan. Want dat het zo fout gaat, daar is geen enkele twijfel over.

Aldus Hugo Matthijssen.
Voor mijn eerdere DDS–bijdragen zie hier.