Windenergiedebat in de Balie

Eindelijk hoor en wederhoor!

Afgelopen maandag vond in Kenniscafé van 'De Balie' in Amsterdam het 'Het Winddebat' plaats.

Aan de aankondiging ontleen ik het volgende:

Nederland bungelt hopeloos onderaan het EU–lijstje van duurzame energievoorziening. Dit lazen we onlangs nog in de kranten. In het energieakkoord staat dan ook dat we de komende jaren vaart moeten maken met duurzame energieopwekking en er is een hoofdrol weggelegd voor windenergie.

Maar we hebben een moeizame relatie met windmolens. Ze zijn lelijk, duur om te maken, gebruiken zeldzame aardmetalen, ze maken lawaai en omdat we de opgewekte stroom niet goed kunnen opslaan is er nog steeds een reserve van bijvoorbeeld een kolencentrale nodig wanneer het minder waait.

Moderator Martijn van Calmthout in gesprek met:
 
• Kornelis Blok, hoogleraar duurzame energie aan de Universiteit Utrecht.
• Kees le Pair, natuurkundige en o.a. oud-directeur Technologiestichting STW
• Aukje Rypma, Windunie
• Henk Lagerwey, directeur Lagerwey Wind

Aldus de aankondiging.

Martijn van Calmthout, wetenschapsjournalist van de Volkskrant, was dus moderator. In die rol ontpopte hij zich als een uitstekend en kritisch gespreksleider, die voorbeeldig de aloude journalistieke gedragscode van hoor en wederhoor toepaste. (Een verademing! Want in het verleden was dat in zijn Volkskrant–artikelen over het klimaat gewoonlijk niet het geval!)

Qua sprekers was de opzet onevenwichtig: drie windmolenaars (dus belanghebbenden) tegen één scepticus! Maar per saldo – ook rekening houdend met de scepsis vanuit de zaal – was het hele gebeuren toch opmerkelijk gebalanceerd. Hulde dus voor de organisatoren en de gespreksleider!

Het eerste debatuur werd door de radio uitgezonden. Het is hier te beluisteren. Voor wie ook visueel wil genieten is hier de link van de video van de hele avond, inclusief het debat met de zaal.

Een fundamentele tegenstelling in het debat was die tussen Kornelis Blok, die een belangrijke rol speelde in Econcern (dat in 2009 failliet ging) en thans hoogleraar Hernieuwbare Energie aan de Universiteit Utrecht is, en Kees le Pair, windenergiecriticus.

Samen met Kees de Groot en Fred Udo heeft Kees le Pair de effectiviteit van windenergie doorgerekend. Op basis van theoretische modelstudies kwam hij aanvankelijk tot de conclusie dat de invoering daarvan noch tot besparing van fossiele energie, noch tot reductie van CO2–uitstoot zou leiden, vanwege efficiëntieverliezen in de rest van het elektriciteitssysteem. Later, toen meer gegevens uit de praktijk (uit Ierland en Spanje) beschikbaar kwamen, hebben zij hun berekeningen nog eens overgedaan en kwamen tot overeenkomstige – zij het iets gunstiger – uitkomsten. Kornelis Blok stelde daartegenover dat er talloze studies waren die veel positievere uitkomsten hebben opgeleverd.

Moderator, Martijn van Calmthout, suggereerde dat de opponenten daarover maar eens onder het genot van een glas bier verder zouden moeten praten.

Onder de deelnemers aan het debat met de zaal domineerden de tegenstanders van windenergie, met voor de lezers van DDS bekende namen, zoals Frans Sluijter en Fred Udo. Ook Harry Priem, klimaatscepticus van het eerste uur en gerenommeerd geoloog, en Theo Wolters waren in de zaal. Dat gold eveneens voor Fred Jansen, voorzitter van het Nationaal Kritisch Platform Windenergie. Hij bepleitte voor Nederland een soortgelijke evaluatie als in Ierland en Spanje, zoals Kees le Pair c.s. hebben gedaan, op basis van cijfers uit de praktijk. Velen in de zaal vielen hem bij. Kornelis Blok sputterde wat tegen, erop wijzende dat er al zo veel studies waren gemaakt. Maar Fred Jansen vertelde, dat als hij dan vroeg of hij die studies mocht inzien, hij uiteindelijk nul op het rekest kreeg.

Aan het slot vroeg de moderator: 'Waar moeten we in de toekomst met de windmolens heen?' De reactie van Kees le Pair luidde: 'Tja, de toekomst voorspellen is moeilijk, maar in dit geval hebben we een goed voorbeeld voor ogen – zo zal het wel gaan – de talloze kerkgebouwen die over het land zijn verspreid.' Overal niet begrijpende gezichten in de zaal! Waarna hij vervolgde: 'Die worden nu ook allemaal omgebouwd tot restaurants, tentoonstellingsruimten en concertzalen. Voor de molens zie ik ook goede mogelijkheden als kermisattracties, kerstbomen met bewegende lichtjes en...' De rest was niet meer te horen door het luide gelach.

Toen deze elementen ook terug kwamen in de afsluitende 'column' van Maarten Keulemans, eveneens wetenschapsjournalist van de Volkskrant, waarin deze tevens sprak van het 'pijnlijke bedrog van de wind', kon de avond voor de windsceptici niet meer kapot.

Een minpuntje was dat niemand in het debat het bestaan van het CO2–monster, dat nu ècht wel zo langzamerhand naar het land der fabeldieren is verbannen, principieel ter discussie stelde. Want daar is die windenergiehype uiteindelijk mee begonnen en wordt hij nog steeds door gevoed.

Voor mijn eerdere DDS–bijdragen zie hier.