Wilders moet kiezen

De oppositie is versplinterd, effectieve buitenparlementaire oppositie is er niet. Toch verliest de coalitie terrein. Hoe kan dat?

Er zijn ongetwijfeld redenen aan te wijzen waarom de PVV en het CDA het momenteel even wat minder doen in de peilingen. Wilders kleunde opzichtig mis met zijn verhaal over de profeet Mohammed. Kiezers hebben over het algemeen een broertje dood aan politici die het spreekgestoelte verwarren met de kansel. Hij weet nu dus dat hij op die regel geen uitzondering vormt. En zolang de kans op gelazer in de christendemocratische tent aanwezig blijft, zal de behoudende achterban van het CDA liever voor de veilige vluchtheuvel van de VVD kiezen.

Er is echter ook een reden waarom de coalitie in zijn geheel niet goed genoeg scoort. Toen het aantrad, werd het door de kiezers gezien als een welkome breuk met de Haagse traditie van pappen en nathouden. Geen eindeloze dealmakerij meer in schimmige achterkamertjes, maar rechtse duidelijkheid, dat was wat de gedoogcoalitie beloofde te brengen. Het is er nog niet echt van gekomen. Natuurlijk, individuele bewindslieden tonen wel degelijk het gewenste elan, minister-president Rutte voorop. Maar bij de grote, beeldbepalende beslissingen - de politietrainingsmissie in Afghanistan, de betrokkenheid bij de NAVO-missie in Libie - was de rechtse duidelijkheid ver te zoeken. De missie naar Kunduz kwam uiteindelijk tot stand na een bezoek van de premier aan een Groenlinkse koffietafel; de missie naar Libie kreeg eveneens een zwaar centrumlinks stempel opgedrukt ("Wel vliegen, niet schieten en al helemaal niet bombarderen!" zo luidt de ridicule Gebroken Vleugeltjes opdracht aan onze piloten).

De reden dat het kabinet voor de deal met links moest gaan, was dat de PVV in beide gevallen ervoor koos het kabinetsvoorstel opzichtig vanaf de extreemlinkse flank te beschieten - samen in het schuttersputje met Harry van de SP. Nu staat het gedoogakkoord een dergelijke opportunistische opstelling van Wilders inderdaad niet in de weg. Maar hij moet wel beseffen dat hij met zijn soloacties het aanzien van het kabinet serieuze schade dreigt toe te brengen. In plaats van het beeld van een bastion van duidelijkheid en daadkracht wordt het overheersende beeld van de gedoogcoalitie van lieverlee dat van een typisch Haags iedereen-doet-het-met-elkaar-in-de-achterkamertjes kabinet. Als dit niet ophoudt, zullen rechtse kiezers zich uiteindelijk onvermijdelijk teleurgesteld afwenden.

Wilders zal dus moeten kiezen. Blijft hij voor het eigen gelijk gaan, zelfs als dat het beeld van de gedoogcoalitie negatief beinvloedt? Of kiest hij ervoor zich werkelijk als een teamspeler op te stellen, zelfs op momenten dat dit voor hem moeilijk is? Laten we hopen dat het dat laatste wordt. De rechtse coalitie heeft een historische kans het politieke landschap grondig om te ploegen en de zaden te zaaien voor een min of meer blijvende rechtse meerderheid. Het zou tragisch zijn als die kans wordt verprutst omdat een van de coalitiepartijen op het beslissende moment niet in staat was voldoende zelfbeheersing te tonen.