Wie zijn de bedriegers?

Klaus von Dohnayo, voormalig burgemeester van de auteur van dit artikel, schreef eens over een bijeenkomst waarbij de voor- en nadelen van centralisme en federalisme in Duitsland centraal stonden. Een Zwitser, die aan de discussie deelnam, vatte zijn indrukken als volgt samen: “De Duitsers houden niet van vrijheid!”

De spelers van de Franse Revolutie hebben de natuurlijke contradictie van vrijheid en gelijkheid pas ontdekt toen zij aan de macht kwamen, elkaar in de haren vlogen en elkaar naar het schavot brachten. De ene wilde vooral vrijheid; de andere gelijkheid. Alleen met ‘broederschap’ slaagden zij erin deze contradictie te overwinnen. Sindsdien zijn er in alle democratieën ter wereld botsingen tussen groeperingen die meer vrijheid willen en groeperingen die meer gelijkheid nastreven. Dat Duitsers steeds meer van hun vrijheid aan de staat willen afstaan in ruil voor meer gelijkheid (bij ons wordt in plaats van ‘vrijheid’ eerder het tautologische begrip ‘sociale rechtvaardigheid’ gebruikt), blijkt niet alleen uit rondvragen van het Allensbach-instituut en de verschuiving naar links binnen de SPD en CDU/CSU. Dat blijkt ook uit de nederlaag van de FDP bij de afgelopen Bondsdagverkiezingen.

Afgelopen weekend is duidelijk geworden dat ook de resterende FDP gelijkheid steeds belangrijker vindt; het credo van de nieuwe partijvoorzitter Christian Lindner (‘meelevend liberalisme’) laat er geen misverstand over bestaan – niet alleen omdat het ware liberalisme geen zoete additieven nodig heeft om smaakvol opgediend te kunnen worden, maar ook omdat er in de politieke etalage van de republiek alleen nog ‘medeleven’ te vinden is. Geen wonder dat SPD-partijleider Sigmar Gabriel de liberale kiezers een nieuw thuis binnen zijn eigen partij aanbiedt.

Met name het Europese beleid van de FDP heeft niets meer met liberalisme te maken. Haar dappere ‘eurorebel’ Frank Schäffler heeft zij op niet-liberale wijze allereerst gemarginaliseerd, daarna getreiterd en afgelopen weekend uiteindelijk buitenspel gezet. Iedereen die op een andere manier alternatieven voor het FDP-eurobeleid voorstelt, wordt door de nieuwe voorzitter als ‘eurohater’ bestempeld om vervolgens door de Duitse pers, eeuwig trouw aan de eenheidseuro, te worden verslonden.

Tegelijkertijd probeert het nieuwe leiderschap van de FDP de aandacht ervan af te leiden dat zij fundamentele liberale principes opoffert ten gunste van de euro. Subsidiariteit? Liberalisme uit het Verdrag van Lissabon van gisteren! Centralisme zou de euro moeten redden. Eigen verantwoordelijkheid? Wat de nieuwe FDP betreft, geldt dat hooguit nog voor de Duitse gepensioneerden en werknemers. In Europa mogen schulden van staten en banken via het ESM en met hulp van de ECB nu gesocialiseerd worden. Concurrentie? In Duitsland moeten diversiteit en concurrentievermogen tussen de Bondslanden Duitsland sterker maken. In Europa wil men het tegenoverstelde doen. Om de gemeenschappelijke munt te redden, wordt de eurozone geharmoniseerd. Het thematiseren van deze contradicties bleef een taboe op de FDP-partijconferentie en blijft een taboe in de Duitse pers.

Des te belangrijker is het om de aandacht van deze contradicties af te leiden. Hoe dat moet, demonstreerde de uitgever van Handelsblatt hoogstpersoonlijk: in dezelfde week, waarin hij de AfD van ‘bedrog’ beschuldigde, prees hij de kandidatuur van de FDP-lijsttrekker voor de Europese verkiezingen. Daarbij noemde hij diens naam, Alexander Graf Lambsdorff, expliciet. Deze naam zou ‘veel te betekenen’ hebben. De oom van de kandidaat, Otto Graf Lambsdorff, was een liberale en welbespraakte advocaat, gespecialiseerd in subsidiariteit, concurrentievermogen en eigen verantwoordelijkheid. Hij was al tegen de euro – terwijl de auteur van dit artikel toen nog voor was. Beiden hebben dikwijls de degens gekruist. Otto Graf Lambsdorff hield in de Bondsdag, voor aanvang van de beslissende eindstemming, een hartstochtelijk pleidooi tegen de euro. Inderdaad: deze naam heeft veel te betekenen. De lezer van dit artikel mag zelf beslissen wie hier nu eigenlijk op welke manier de boel bedriegt.