Vrijspraak in de herkansing? Geen gek idee!

Straf(proces)recht is geen doel op zich.

Collega Esther trok afgelopen dinsdag van leer tegen een wetsvoorstel van minister Opstelten dat ervoor moet gaan zorgen dat mensen die van een ernstig delict zijn vrijgesproken alsnog kunnen worden veroordeeld indien er na die vrijspraak alsnog nieuw belastend bewijs wordt ontdekt. '[E]en herkansing voor slordig werk van het OM', zo meende Esther.

Nou sta ik veelal helemaal niet te juichen om de ideeën waarmee de heren Opstelten en Teeven op de proppen komen maar in dit geval kan ik me er eerlijk gezegd best in vinden. Natuurlijk zal één en ander zorgvuldig moeten worden opgetuigd opdat wordt voorkomen dat het inderdaad niet verwordt tot een herkansing voor het OM, maar als dat het geval is, valt er best wat voor te zeggen.

Neem bijvoorbeeld meneer X die wordt verdacht van het verkrachten en vermoorden van drie kinderen van vijf jaar oud. Bij gebrek aan bewijs wordt deze meneer vrijgesproken, maar twee jaar na die vrijspraak komt er bewijs aan het licht dat onomstootbaar aantoont dat X de dader is. Met andere woorden: had dit bewijs destijds onderdeel uitgemaakt van het dossier dan had de rechter 100% zeker tot een veroordeling gekomen.

Op dit moment kunnen we strafrechtelijk niets met dat bewijs. Het zogenaamde ne bis in idem-principe schrijft voor dat niemand twee keer voor hetzelfde feit kan worden vervolgd. Meneer X heeft dus mazzel, de samenleving dikke pech. Sommigen, zoals bijvoorbeeld de bekende strafrechtadvocaat Geert Jan Knoops, vinden dat dat nu eenmaal de prijs is die we als samenleving betalen voor een rechtvaardig strafrechtstelsel waarin rechtszekerheid een centrale plek inneemt.

Mij lijkt dat die mensen iets uit het oog zijn verloren: het strafrecht is geen doel op zich, maar dient ertoe om zaken als vergelding en rechtvaardigheid op een geciviliseerde manier tot stand te laten komen. En ja, ook rechtszekerheid behoort tot dat rijtje. Daarom is het van het grootste belang dat alle benodigde garanties worden ingebouwd die ervoor zorgen dat er alleen opnieuw vervolging mag worden ingesteld indien sprake is van bewijs dat ondanks alle in redelijkheid van het OM te verwachten inspanningen niet ten tijde van de eerste strafzaak aan in het dossier terecht zijn gekomen.

Zou dat al op enige wijze de rechtzekerheid aantasten dan lijkt mij dat een zeer kleine prijs die voor een groter doel moet worden betaald. Want laten we wel wezen, wat ondermijnt het vertrouwen van de burger in het strafrecht nou meer: een evident schuldige die de dans ontspringt of een lichte inkeping van het ne bis in idem-principe? 

foto: dierk schaeffer - flickr